TÍNH LINH HOẠT CỦA TBTK HẬU QU?CU?STRESS VÀ TÁC DỤNG ĐIỀU TR?CHỐNG TRẦM CẢM – Bệnh Viện Tâm Thần TP. HCM //3xdata.com Thầy Thuốc Tận Tâm Sun, 10 Dec 2023 17:00:04 +0000 vi hourly 1 //wordpress.org/?v=4.7.5 TÍNH LINH HOẠT CỦA TBTK HẬU QU?CU?STRESS VÀ TÁC DỤNG ĐIỀU TR?CHỐNG TRẦM CẢM – Bệnh Viện Tâm Thần TP. HCM //3xdata.com/tinh-linh-hoat-cua-tbtk-hau-qua-cua-stress-va-tac-dung-dieu-tri-chong-tram-cam/ //3xdata.com/tinh-linh-hoat-cua-tbtk-hau-qua-cua-stress-va-tac-dung-dieu-tri-chong-tram-cam/#respond Mon, 14 Aug 2017 10:00:31 +0000 //bv-rumit.rhcloud.com/?p=2320 NEURAL PLASTICITY: CONSEQUENCES OF STRESS AND ACTIONS OF ANTIDEPRESSANT TREATMENT TÍNH LINH HOẠT CỦA T?BÀO THẦN KINH HẬU QU?CỦA STRESS VÀ TÁC DỤNG ĐIỀU TR?CHỐNG TRẦM CẢM TS. Ronald S. Duman Tính linh hoạt của t?bào thần kinh đang nổi bật bởi cơ ch?hoạt động của t?bào thần kinh […]

The post TÍNH LINH HOẠT CỦA T?BÀO THẦN KINH, HẬU QU?CỦA STRESS VÀ TÁC DỤNG ĐIỀU TR?CHỐNG TRẦM CẢM appeared first on Bệnh Viện Tâm Thần TP. HCM.

]]>
NEURAL PLASTICITY: CONSEQUENCES OF STRESS AND ACTIONS OF ANTIDEPRESSANT TREATMENT

TÍNH LINH HOẠT CỦA T?BÀO THẦN KINH HẬU QU?CỦA STRESS VÀ TÁC DỤNG ĐIỀU TR?CHỐNG TRẦM CẢM
TS. Ronald S. Duman

Tính linh hoạt của t?bào thần kinh đang nổi bật bởi cơ ch?hoạt động của t?bào thần kinh cơ bản và quyết định, cho phép não tiếp nhận thông tin và đưa ra các phản ứng thích nghi phù hợp tiếp theo sau các kích thích liên quan. Làm sáng t?các cơ ch?phân t?và t?bào nằm dưới tính linh hoạt của t?bào thần kinh là một mục đích ch?yếu của các nghiên cứu khoa học v?thần kinh và đã có những tiến b?rõ rệt trong những năm gần đây. Những cơ ch?này bao gồm s?điều hòa dẫn truyền tín hiệu và biểu hiện gene, cũng như s?biến đổi cấu trúc của những gai của t?bào thần kinh và ngay c?s?sinh sản các t?bào thần kinh mới ?não người lớn. Vì th?khi s?linh hoạt này b?suy giảm, nó có th?góp phần sinh ra các rối loạn v?tâm thần và thần kinh. Bài báo cáo này s?ôn lại y văn minh họa cho tính linh hoạt b?thay đổi trong đáp ứng với stress và bằng chứng là việc điều tr?thuốc chống trầm cảm mãn tính có th?làm đảo ngược hoặc ức ch?hiệu qu? và thậm chí gây ra những phản ứng giống với tính linh hoạt của t?bào thần kinh. Việc tiếp tục làm sáng t?các cơ ch?bên dưới tính linh hoạt của t?bào thần kinh s?nhắm đến mục tiêu là tạo được những thuốc mới có th?can thiệp tr?liệu nhanh chóng và hiêu qu?

T?khóa : dẫn truyền tín hiệu (signal transduction), biểu hiện gene (gene expression), yếu t?dinh dưỡng thần kinh (neurotrophic factor), tạo mới t?bào thần kinh (neurogenesic), teo t?bào thần kinh (neuronal atrophy).
Tính linh hoạt của t?bào thần kinh là một quá trình cơ bản cho phép não nhận thông tin và hình thành những phản ứng thích nghi phù hợp với các kích thích tương t? S?thích ứng v?mặt phân t?và t?bào là cơ s?của việc học hành và trí nh?là những ví d?đặc trưng nhất và được nghiên cứu nhiều nhất v?tính linh hoạt của t?bào thần kinh. Tuy nhiên nhiều kích thích khác nhau có th?hoạt hóa các quá trình linh hoạt của các t?bào thần kinh ?các cấu trúc não khác nhau bao gồm các kích thích của môi trường, xã hội, hành vi, dược học. Thực t? người ta có th?tranh cãi rằng tính linh hoạt của t?bào thần kinh là một trong s?những quá trình thiết yếu và quan trọng nhất mà não thực hiện bởi vì nó liên quan đến nhiều loại hoạt động của h?thần kinh trung ương.

Vì th?tính linh hoạt b?phá v?hoặc bất thường có th?dẫn đến các phản ứng của t?bào thần kinh thích ứng kém và những hành vi bất thường. Điều này có th?xảy ra tương ứng với các bất thường v?gene của b?máy t?bào đòi hỏi tính linh hoạt và các kích thích bất thường hoặc không phù hợp. Ví d?tiếp xúc với những sang chấn không phù hợp và kéo dài đã được ghi nhận làm biến đổi các chất đánh dấu s?linh hoạt của t?bào thần kinh ?trong phân t?và t?bào và có th?góp phần vào các rối loạn khí sắc liên quan đến stress. Bài này s?thảo luận v?y văn minh họa cho s?thay đổi tính linh hoạt của t?bào thần kinh tương ứng với stress và các bằng chứng lâm sàng ch?ra rằng tính linh hoạt b?thay đổi xảy ra trên những bệnh nhân trầm cảm. Phần th?hai của bài này s?trình bày bằng chứng v?điều tr?chống trầm cảm s?ức ch?ảnh hưởng của stress hoặc là tạo ra các phản ứng giống tính linh hoạt.

Các cơ ch?chung của tính linh hoạt
Tính linh hoạt của t?bào thần kinh bao gồm nhiều loại phản ứng phân t?và t?bào khác nhau xảy ra khi các t?bào trong não b?kích thích đ?phản ứng lại những nguồn t?những t?bào khác hoặc là những yếu t?lưu thông. Các h?thống đã được nghiên cứu rộng rãi đó là những kiểu học tập và trí nh?v?mặt t?bào và hành vi, bao gồm tiềm năng lâu dài (LTP), trên những lớp cắt của não và những kiểu hành vi (rodent). Các cơ ch?được nhận biết trong việc học tập và trí nh?hầu như là cũng phục v?cho tính linh hoạt xảy ra ?các vùng khác nhau và chịu trách nhiệm cho những chức năng thích ứng khác nhau của não. Phần này ch?yếu s?thảo luận tóm tắt một vài cơ ch?và khái niệm tổng quát của tính linh hoạt.

Danh sách những t?viết tắt
BDNF

cAMP

CaRE

CREB

FGF-2

5-HT

LTP

NMDA

PDE4

PKA

SSRI

yếu t?dinh dưỡng thần kinh xuất phát t?não

adenosine monophosphate vòng

yếu t?đáp ứng cAMP

yếu t?đáp ứng liên kết protein cAMP

yếu t?2 tăng trưởng nguyên bào sợi

5-hydroxytryptamine (serotonin)

tiềm năng lâu dài

N-Methyl-D-Aspartate

Phosphodiesterase nhóm IV

proteinkinase

ức ch?tái hấp thu chọn lọc serotonin

 

Các cơ ch?của tính linh hoạt của t?bào thần kinh cấp tính dẫn truyền qua synapse thần kinh và proteinkinase.
Anh hưởng bên dưới của các phản ứng nhanh chóng với s?hoạt hóa t?bào thần kinh qua trung gian bởi s?hoạt hóa chất dẫn truyền thần kinh có tác dụng kích thích glutamate và bởi s?điều hòa các đợt tín hiệu nội bào. Glutamate s?gây kh?cực t?bào thần kinh thông qua việc hoạt hóa của các receptor nuôi dưỡng ion hậu synapse, làm gia tăng Na+ nội bào. Điều này s?dẫn đến hoạt hóa tiếp theo các th?thể?N-Methyl-D-Aspartate (NMDA) và s?gây nên s?tràn vào của Ca2+. Ca2+ là phân t?chuyển tín hiệu nội bào ch?yếu, hoạt hóa các đợt chuyển tín hiệu bao gồm hoạt hóa proteinkinase ph?thuộc Ca2+. Trong vòng vài phút đến vài gi?việc hoạt hóa glutamate và các đường ph?thuộc Ca2+ có th?gây nên s?thay đổi cấu trúc ?gai thần kinh. Các gai s?đánh dấu v?trí của các synapse glutamate và s?tr?thành mục tiêu của việc khảo sát tập trung cho những hiểu biết v?tính linh hoạt của synapse. Các thay đổi v?hình dạng và thậm chí v?s?lượng các gai có th?xảy ra rất nhanh chóng (t?vài phút đến vài gi?sau khi kích thích glutamate). Những thay đổi này được xảy ra liên tục hoặc lâu dài khi chúng tr?nên ổn định hoặc bền vững, một quá trình đòi hỏi biểu hiện gene và tổng hợp protein.

Các cơ ch?của tính linh hoạt lâu dài : biểu hiện gene và tổng hợp protein.
Yếu t?phản ứng Ca2+/AMPc response element (CaRE) protein kết hợp (CREB) là một trong những yếu t?sao chép ch?yếu và trung gian của hoạt động Ca2+ cũng như việc chuyển tín hiệu AMPc. CREB được báo cáo có vai trò trong việc học hành và trí nh??c?phương diện t?bào cũng như kiểu hành vi. Có một s?các gene đích b?ảnh hưởng bởi Ca2+, AMPc và CREB và kiểu điều hòa gene ph?thuộc vào loại t?bào, đ?dài cũng như là cường đ?của kích thích. Gene đích được xem là có liên quan đến việc học hành và trí nh? có liên quan đến ảnh hưởng của stress và điều tr?trầm cảm, là những yếu t?dinh dưỡng thần kinh. Được quan tâm đặc biệt là yếu t?dinh dưỡng thần kinh xuất phát t?não (BDNF), là một trong những yếu t?dinh dưỡng thần kinh dồi dào nhất trong não.

Tính linh hoạt của t?bào thần kinh b?biến đổi trong đáp ứng với stress
Những báo cáo gần đây đã chứng minh s?đáp ứng ?mức phân t?và t?bào với stress b?thay đổi và đã góp phần vào các gi?thuyết cho rằng tính linh hoạt của t?bào thần kinh b?thay đổi góp phần vào các bệnh lý tâm thần liên quan đến stress. Vài ví d?của s?đáp ứng với stress được đ?cập trong phần này.

Stress làm biến đổi s?học tập và trí nh?/b>
Stress được biết là có ảnh hưởng một cách sâu sắc đến việc học tập và trí nh? và các tác động này ph?thuộc vào loại, thời gian, và cường đ?của yếu t?gây stress. S?khơi gợi v?mặt cảm xúc có th?làm tăng việc học tập và trí nh?thông qua tính linh hoạt của khớp thần kinh theo con đường ph?thuộc hạnh nhân, và điều này được biết là cơ s?của trí nh?lâu dài, mãnh liệt v?những biến c?sang chấn hoặc rối loạn stress sau chấn thương. Tuy nhiên, sau đó stress cũng có th?làm suy giảm kết qu?học tập và trí nh?và cũng có th?dẫn đến quên. Anh hưởng của tress trên việc học hành ph?thuộc vào hồi hải mã rất phức tạp và ph?thuộc vào loại nhiệm v?học tập.

Trong những nghiên cứu v?LTP, một s?ức ch?kiên định tính linh hoạt của t?bào thần kinh được quan sát thấy sau khi tiếp xúc với stress hoặc glucocorticoid tuyến thượng thận. Trên một trong những nghiên cứu này, s?ức ch?LTP được quan sát sau khi tiếp xúc với tác nhân gây stress không th?kiểm soát được và có liên quan với việc thực hiện hành vi trong nhiệm v?học tập và trí nh? Cho là động vật kiểm soát được stress (ví d?stress có th?chấm dứt) không đưa đến giảm sút LTP hoặc giảm nhiệm v?học tập và trí nh? Vai trò của BDNF trong hoạt động của stress trên LTP cũng đã được đ?cập.

Stress gây teo các t?bào thần kinh hồi hải mã.

Một trong những ví d?đặc trưng nhất của tính linh hoạt v?mặt cấu trúc b?thay đổi đ?đáp ứng với stress là s?teo t?bào thần kinh hồi hải mã được mô t?đầu tiên bởi McEwen và cộng s?(hình 1). H?nhận thấy rằng những stress kềm ch?lập đi lập lại đưa đến kết qu?teo các gai t?bào thần kinh tháp CA3 ?hồi hải mã, được đo lường bằng s?giảm s?lượng và chiều dài của các sợi gai ?phần ngọn. Giảm bớt s?phân nhánh của các sợi gai được nhận thấy là ph?thuộc vào s?tiếp xúc lập đi lập lại lâu dài của những stress kềm ch?(3 tuần) và không th?hồi phục khi con vật này được đưa ra khỏi stress. S?teo các t?bào thần kinh tháp CA3 ?hồi hải mã dường như là do s?gia tăng glucocorticoid tuyến thượng thận xảy ra trong suốt giai đoạn b?stress bởi vì s?hiện diện mãn tính của corticosterone một dạng hoạt động ?loài gặm nhấm gây ra s?suy giảm tương t?v?mặt s?lượng và chiều dài của sợi gai. Những hoạt động của stress và glucocorticoid b?chặn bởi hoạt động của th?th?NMDA đối vận, điều này cho thấy rằng th?th?glutamate là cần thiết trong tiến trình teo những t?bào thần kinh CA3. S?teo t?bào thần kinh tháp CA3 xảy ra sau 2 đến 3 tuần tiếp xúc với stress kềm hãm hoặc đối với stress xã hội kéo dài hơn, và được quan sát thấy trên loài gặm nhấm và trên chuột chù. Trái ngược với s?teo hồi hải mã, những nghiên cứu gần đây ch?ra rằng những stress mãn gây nên phình to t?bào thần kinh ?vùng hạnh nhân. Nghiên cứu này đã nhận thấy rằng những stress c?định mãn tính làm tăng s?phân nhánh sợi gai của t?bào thần kinh tháp ?vùng hạnh nhân nền cạnh bên, nhưng làm giảm chiều dài các gai và các nhánh gai t?bào thần kinh tháp CA3 ?hồi hải mã. S?phình to hạnh nhân có th?tăng cường s?học và trí nh?cũng như là kết qu?của stress do cảm xúc, và có th?liên quan đến sinh bệnh học của những rối loạn liên quan đến stress, bao gồm lo âu, stress sau sang chấn và trầm cảm. S?phân nhánhcủa các t?bào thần kinh ?vùng hạnh nhân vì th?có th?làm tăng trạng thái cảm xúc hoặc phá v?tiến trình đáp ứng với stress bình thường.
.

Stress làm giảm s?tạo mới t?bào thần kinh hồi hải mã ?người lớn.

Ngoài s?điều chỉnh v?mặt hình thái học của các t?bào thần kinh ?hồi hải mã, stress ảnh hưởng đến s?lượng t?bào thần kinh mới sinh hoặc tạo mới trên hồi hải mã ?người lớn (hình 1 và 2). Hồi hải mã là 1 trong 2 vùng của não mà ?nơi đó s?tạo mới t?bào thần kinh tiếp tục xảy ra trên cơ th?con người (vùng còn lại là vùng dưới não thất). Trong hồi hãi mã, những t?bào thần kinh gốc được tìm thấy trong vùng dưới hạt, giữa lớp t?bào hạt và lớp màng trong (hilus). Những t?bào này là nguốn gốc của các t?bào mới và chúng s?di chuyển đến lớp t?bào hạt và nó s?trưởng thành thành các t?bào thần kinh với các đặc điểm v?mặt hình thái và sinh lý của t?bào hạt ?người lớn. Thú v?là quá trình tạo mới t?bào thần kinh được điều hòa cao đ?bởi nhiều kích thích khác nhau và có th?được xem như là một hình thức linh hoạt của t?bào thần kinh. Ví d?môi trường phong phú, tập th?dục, và học tập làm tăng s?tạo mới t?bào thần kinh trong khi tuổi tác và s?lạm dụng thuốc gây nghiện làm giảm s?tạo mới t?bào thần kinh.

Ngoài những yếu t?này, stress cũng gây nên s?sút giảm sâu sắc việc điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh ?hồi hải mã. Tiếp xúc với ch?một yếu t?gây stress cũng đ?làm giảm đáng k?s?tạo mới t?bào thần kinh hồi hải mã ?người lớn. S?tạo mới t?bào thần kinh ?người lớn b?giảm bởi những loại stress khác nhau, bao gồm stress với thuộc cấp, lợi dụng tình cảm, chia ly của cha m? và stress với cấp trên. Ngoài ra tiếp xúc với những stress không có lối thoát theo kiểu trầm cảm làm giảm s?tạo mới t?bào thần kinh ?người lớn và hậu qu?này có liên quan với s?suy giảm v?hành vi. Hơn nữa s?giảm sút việc tạo mới t?bào thần kinh và s?suy giảm hành vi thì có th?hồi phục bởi thuốc chống trầm cảm.

S?điều chỉnh của CREB và giảm biểu hiện của BDNF trong đáp ứng với stress
Stress gây nên một tác động trong phạm vi rộng lớn ảnh hưởng đến nhiều chất dẫn truyền thần kinh và các h?thống neuropeptide, các đường dẫn truyền tín hiệu và biến đổi cách biểu hiện gene  khác nhau. Dấu hiệu riêng biệt của đáp ứng với stress là s?hoạt hóa trục h?đồi ?tuyến yên ?tuyến thượng thận bao gồm s?gia tăng nồng đ?glucocorticoid tuyến thượng thận tuần hoàn. Hồi hải mã chứa đựng rất nhiều các th?th?glucocorticoid và vì th?b?tác động một cách mạnh m?bởi stress. Như đã đ?cập ?trên các nghiên cứu của McEwen và cộng s?đã chứng minh rằng glucocorticoid góp phần làm teo và làm giảm việc tạo mới t?bào thần kinh hồi hải mã do tiếp xúc với stress.

Ngoài ra stress được báo cáo là có ảnh hưởng đến CREB và BDNF ?hải mã và các vùng não khác. Hoạt động sao chép của CREB được điều hòa bởi phosphorylation và nồng đ?phospho ?CREB được dùng như là một cách đo lường gián tiếp s?hoạt hóa và chức năng của CREB (hình 3). S?điều hòa phospho ?CREB thì rất phức tạp và ph?thuộc vào từng vùng trên não và ph?thuộc vào loại stress cấp hoặc mãn. Stress cấp làm gia tăng nồng đ?phospho ?CREB trong rất nhiều vùng ?h?viền liên quan đến các rối loạn khí sắc và điều này có th?tương ứng với s?đáp ứng thích ứng bình thường hoặc thích hợp. Ngược lại, stress mãn đưa đến giảm nồng đ?phospho ?CREB trong nhiều vùng ?h?viền điều này có th?dẫn đến s?giảm tính linh hoạt và chức năng.

Stress có ảnh hưởng sâu sắc đến s?biểu hiện BDNF ?hồi hải mã. Nồng đ?BDNF hồi hải mã b?giảm điều chỉnh BDNF một cách sâu sắc ?c?hai loại stress cấp và mãn, và ảnh hưởng này có th?góp phần vào việc làm teo và giảm s?tạo mới t?bào thần kinh gây ra do stress (hình 1). Vai trò của những yếu t?khác có th?tăng cường những hoạt động của stress trên s?tạo mới t?bào thần kinh ?người lớn là một ch?đ?thú v?và có th?đưa đến những mục tiêu mới cho s?phát triển thuốc men.

S?teo các cấu trúc não trong h?viền trên những bệnh nhân b?trầm cảm
Bằng chứng t?những nghiên cứu cơ bản đ?xuất s?ủng h?mạnh m?v?những gi?thuyết những bệnh lý liên quan đến stress như trầm cảm có th?bao gồm thay đổi những cấu trúc của não và tính linh hoạt của t?bào thần kinh. Thật vậy bằng chứng trực tiếp đ?ủng h?cho gi?thiết này đã được cung cấp bởi hình ảnh học não b?và các nghiên cứu hậu t?vong của các bệnh nhân trầm cảm.

Các bằng chứng t?các nghiên cứu hình ảnh não b?/b>
Các nghiên cứu hình ảnh não b?bằng cộng hưởng t?đã chứng minh rằng kích thước của một s?cấu trúc não b?giảm ?các bệnh nhân rối loạn khí sắc. Đặc biệt những nghiên cứu này đã chứng minh rằng th?tích hồi hải mã b?giảm ?những bệnh nhân trầm cảm. Th?tích hồi hải mã giảm cũng được quan sát thấy ?các bệnh nhân rối loạn stress sau chấn thương. S?giảm th?tích hồi hải mã có liên quan trực tiếp đến đ?dài của bệnh cảnh. Ngoài hồi hải mã, teo v?não trước trán và hạnh nhân là những vùng não kiểm soát nhận thức, khí sắc và lo âu cũng được báo cáo trên những bệnh nhân trầm cảm hoặc rối loạn lưỡng cực.

Các bằng chứng t?các nghiên cứu hậu t?vong
S?teo hồi hải mã hoặc những vùng não khác có th?dẫn đến mất một s?t?bào ( t?bào thần kinh hoặc t?bào đệm) hoặc giảm kích thước của thân t?bào cơ th?hoặc những sợi thần kinh. Các nghiên cứu với tầm c?lớn đã ch?ra vùng v?não trước trán và đai và cũng chứng minh rằng các kích thước của thân t?bào thần kinh và s?lượng t?bào đệm b?giảm ?những bệnh nhân trầm cảm. Ít được biết đến hơn là hồi hải mã và các nghiên cứu thêm nữa s?là cần thiết đ?xác định cái gì chịu trách nhiệm cho s?teo hồi hải mã được quan sát thấy ?những bệnh nhân trầm cảm.

Phân tích CREB và BDNF hậu t?vong vũng đã cung cấp những bằng chứng liên quan đến việc mất tính linh hoạt của các t?bào thần kinh  ?những bệnh nhân trầm cảm. Nồng đ?CREB b?sút giảm ?v?não của các bệnh nhân trầm cảm hoặc các nạn nhân t?t? Nồng đ?BDNF cũng sút giảm ?v?não trước trán và ?hồi hải mã của những bệnh nhân trầm cảm. Nồng đ?CREB và BDNF, là hai chất đánh dấu v?mặt phân t?của tính linh hoạt của t?bào thần kinh b?sút giảm đã ch?ra rằng kh?năng các cấu trúc não ?h?viền tăng các phản ứng thích ứng ?bệnh nhân trầm cảm b?tổn thương.

Điều tr?chống trầm cảm làm gia tăng tính linh hoạt của t?bào thần kinh
Trái ngược với những ảnh hưởng của stress, việc điều tr?chống trầm cảm gây nên các phản ứng v?mặt phân t?và t?bào đã chứng minh rằng làm gia tăng tính linh hoạt của t?bào thần kinh. Hơn nữa các nghiên cứu này đã m?đường cho các nghiên cứu tiếp theo đ?chứng minh rằng điều tr?chống trầm cảm s?gây nên s?tái thiết k?v?mặt cấu trúc. Trong nhiều trường hợp ảnh hưởng của điều tr?chống trầm cảm trái ngược với ảnh hưởng chống stress. Tựu trung, các dấu hiệu này đã cung cấp s?ủng h?thêm nữa cho gi?thiết cho rằng tính linh hoạt của t?bào thần kinh đóng vai trò quan trọng trong việc điều tr?cũng như trong sinh lý bệnh của các rối loạn khí sắc. Bằng chứng cho việc điều chỉnh tính linh hoạt của t?bào thần kinh thông qua việc tạo mới t?bào thần kinh, dẫn truyền tín hiệu và biểu hiện gene được thảo luận ?phần 2 của bài viết này.

Điều tr?chống trầm cảm làm gia tăng s?tạo mới t?bào thần kinh ?người lớn
S?tạo mới t?bào thần kinh được gia tăng bởi việc cho thuốc chống trầm cảm kéo dài
Một trong những khám phá ngạc nhiên nhất của những thời điểm gần đây trong lĩnh vực trầm cảm là điều tr?chống trầm cảm điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh hồi hải mã ?người lớn (hình 1 & 2). Trái ngược với tác động của stress điều tr?chống trầm cảm lâu dài làm gia tăng s?lượng các t?bào thần kinh mới sinh trên hồi hải mã ?người lớn ?loài gặm nhấm hoặc chuột chù. S?điều chỉnh tăng việc tạo mới t?bào thần kinh tùy thuộc vào điều tr?chống trầm cảm lâu dài bao gồm diễn tiến thời gian của tác động điều tr?của các thuốc chống trầm cảm. Ngoài ra nhiều loại thuốc chống trầm cảm khác nhau bao gồm ức ch?tái hấp thu serotonin (5-HT) và noradrenaline và các cơn co giật trong shock điện đã được báo cáo làm gia tăng s?tạo mới t?bào thần kinh ?người lớn. Điều tr?chống trầm cảm ảnh hưởng trên c?hai khía cạnh quan trọng của việc tạo mới t?bào thần kinh, tốc đ?phát triển t?bào (s?lượng các t?bào thần kinh mới sinh) và s?tồn tại của các t?bào thần kinh mới sinh. Một s?gia tăng v?s?lượng t?bào thần kinh mới sinh có th?góp phần đảo ngược tình trạng teo hồi hải mã được quan sát thấy ?những bệnh nhân trầm cảm.

Điều tr?chống trầm cảm ức ch?điều chỉnh giảm s?tạo mới t?bào thần kinh gây ra do stress
Anh hưởng của điều tr?chống trầm cảm trong bối cảnh stress cũng đã được khảo sát. Các nghiên cứu này đã chứng minh rằng điều tr?chống trầm cảm lâu dài có th?ức ch?hoặc đảo ngược điều chỉnh giảm tạo mới t?bào thần kinh do tiếp xúc với stress. Nhiều loại stress khác nhau đã được kiểm tra bao gồm stress gây ra do b?bao vây xâm phạm, do chia ly cha m?và stress do thiếu s?giúp đ?t?những người có hiểu biết. Ngoài ra các loại chống trầm cảm khác nhau cũng đã được th?bao gồm một loại chống trầm cảm không điển hình Tianeptine, một thuốc ức ch?tái hấp thu serotonin chọn lọc SSRI và một chất đối vận với th?th?neurokinin –I.
Anh hưởng của điều tr?chống trầm cảm trên teo các t?bào thần kinh tháp CA3 gây ra do tiếp xúc mãn tính với stress cũng đã được khảo sát. Các nghiên cứu này chứng minh rằng việc s?dụng tianeptine kéo dài ngăn chặn việc teo của các sợi gai ?phần ngọn gây ra do stress. Việc cho kéo dài một loại thuốc chống trầm cảm SSRI không ngăn chặn được s?teo t?bào thần kinh CA3 trong nghiên cứu này. Phân tích s?lượng và chiều dài của các nhánh gai thần kinh thì thiếu hấp dẫn và là một công việc cần thiết, nhưng những nghiên cứu thêm v?những thuốc chống trầm cảm khác nữa là cần thiết đ?xác định mối liên quan của hiệu qu?này trong tác dụng  của thuốc chống trầm cảm.

Một vai trò thiết thực của s?tạo mới t?bào thần kinh trong tác dụng điều tr?chống trầm cảm
Một vấn đ?chính yếu trong lĩnh vực tạo mới t?bào thần kinh ?người lớn là làm th?nào khảo sát chức năng của t?bào thần kinh mới sinh. Một nghiên cứu gần đây đã nhằm vào vấn đ?này bằng cách s?dụng các cách tiếp cận bằng s?chiếu x?và đột biến trên chuột. Nghiên cứu này đã chứng minh rằng s?chiếu x?tập trung ?hồi hải mã ?chuột đã ức ch?hoàn toàn s?tạo mới t?bào thần kinh và có một s?ức ch?tương ứng trên tác động v?mặt hành vi của điều tr?trầm cảm theo hai kiểu hành vi, điều mới l?là ức ch?việc ăn uống và stress nh?mãn tính. Ngoài ra, Santarelli và cộng s?đã nghiên cứu hiệu qu?của các thuốc chống trầm cảm trên những con chuột b?đột biến vô hiệu th?th?5-HT¬¬1A, một điều mà đã được xem là có liên quan đến tác động của điều tr?chống trầm cảm. H?đã nhận thấy rằng s?điều chỉnh tăng s?tạo mới t?bào thần kinh bằng cách cho kéo dài một loại SSRI đã ức ch?hoàn toàn các con chuột b?đột biến vô hiệu 5-HT¬¬1A và hiệu qu?v?mặt hành vi của điều tr?SSRI b?ức ch?một cách tương t? Các kết qu?này là bằng chứng đầu tiên cho là s?tạo mới t?bào thần kinh gia tăng là cần thiết cho một đáp ứng chống trầm cảm v?kiểu hành vi.

Có nhiều hạn ch?trong nghiên cứu này. Đầu tiên mặc dù điều mới l?là việc ăn uống b?ức ch?là phản ứng với điều tr?chống trầm cảm kéo dài, và đây là lý do tại sao người ta đã chọn mẫu này là kiểu lo âu hơn là trầm cảm. Th?hai, mặc dù hiệu qu?của điều tr?chống trầm cảm b?ức ch? s?chiếu x?mà không cho chống trầm cảm và ch?đột biến vô hiệu 5-HT¬¬1A¬ không tạo ra hiện tượng trầm cảm. Điều này phù hợp với một nghiên cứu khác đã chứng minh rằng s?tạo mới t?bào thần kinh b?giảm sút không liên quan với hành vi trong kiểu trầm cảm do thiếu s?giúp đ?t?những người có hiểu biết. Các nghiên cứu này cũng đã cùng nhau ch?ra rằng s?tạo mới t?bào thần kinh không cần thiết cho phản ứng cơ bản. Tuy nhiên, có th?là các t?bào thần kinh còn nguyên vẹn đ?đ?duy trì phản ứng cơ bản và việc ức ch?s?tạo mới t?bào thần kinh dài hạn hơn là cần thiết đ?gây ảnh hưởng đến hoạt động này.

Tầng cAMP và trầm cảm
Tính linh hoạt của t?bào thần kinh do điều tr?chống trầm cảm rất có th?liên quan đến các thích ứng của các tầng tín hiệu nội bào và c?các tương tác của các đường này. Một trong những đường này được điều chỉnh bởi điều tr?chống trầm cảm và đã được chứng minh là có góp phần vào tác dụng của các đáp ứng chống trầm cảm lâu dài là tầng cAMP ?CREB, ch?đ?của phần này. Tuy nhiên rất có th?các đường tín hiệu khác cũng điều chỉnh và đóng một vai trò trong tác dụng của các thuốc chống trầm cảm.

Điều tr?chống trầm cảm điều chỉnh tăng tầng cAMP-CREB
Một vài nghiên cứu đã khảo sát ảnh hưởng của điều tr?chống trầm cảm trên đường cAMP-CREB (hình 3). Công trình này chứng minh rằng điều tr?chống trầm cảm kéo dài điều chỉnh tăng cAMP tầng thông tin th?hai ?nhiều mức đ?khác. Điều này bao gồm s?gia tăng s?kết nối protein G kích thích adenyl cyclase, tăng nồng đ?proteinkinase ph?thuộc cAMP (PKA), và tăng nồng đ?CREB cũng như phospho-CREB. Điều chỉnh tăng của các thành phần này của đường tín hiệu cAMP ?CREB tùy thuộc vào điều tr?chống trầm cảm kéo dài tương ứng với tiến trình thời gian có tác dụng điều tr?của các thuốc chống trầm cảm. Ngoài ra, điều chỉnh tăng tầng cAMP ?CREB được quan sát thấy trong đáp ứng với việc cho lâu dài các loại thuốc chống trầm cảm khác, ch?ra rằng đây chính là mục tiêu chung của điều tr?chống trầm cảm.

Ngoài việc được PKI phosphoryl hoá, CREB cũng được phosphoryl hóa bởi kinase ph?thuộc Ca2+  chẳng hạn như Ca2+/proteinkinase ph?thuộc calmodulin và bằng đường proteinkinase được hoạt hóa trong nguyên bào. Theo đường này CREB có th?là đích của nhiều đường dẫn truyền tín hiệu khác và các th?th?dẫn truyền thần kinh chúng s?hoạt hóa các tầng này.

Hoạt hóa tầng cAMP ?CREB tạo một phản ứng chống trầm cảm
Bằng chứng trực tiếp của tín hiệu cAMP ?CREB trong tác dụng điều tr?chống trầm cảm đã được khảo sát bằng các cách tiếp cận dược học, virus truyền bệnh và chuột đột biến. Trước tiên các thuốc ức ch?s?phá hủy cAMP tạo nên một phản ứng chống trầm cảm trong các mô thức hành vi của trầm cảm. Mục tiêu sơ khởi cho việc ức ch?s?phá hủy cAMP là phosphodiesterase chuyên biệt cAMP type IV (PDE4) và rolipram là một trong s?những chất ức ch?PDE4 chọn lọc đầu tiên. Ngoài ra, chúng tôi nhận thấy rằng việc cho rolipram lầu dài làm tăng s?tạo mới t?bào thần kinh  ?hồi hải mã của người lớn.

Th?hai, biểu hiện virus của CREB ?hồi hải mã của chuột tạo nên một phản ứng chống trầm cảm tương ứng với kiểu thức trầm cảm không được nhận thức và trầm cảm do thiếu s?giúp đ?t?những người có hiểu biết. Tuy nhiên các nghiên cứu khác đã chứng minh rằng các tác động của CREB tùy thuộc vào vùng não mới được trình bày. Ví d?s?hiện diện của CREB ?nhân ngoài tạo nên tác động trước trầm cảm trong khi s?hiện diện của CREB ?đột biến (-) trội gây nên phản ứng chống trầm cảm ?test chung bắt buộc. Biểu hiện chuyển đổi gen của CREB (-) trội ?các nhân ngoài thì tương ứng với hiệu qu?này. Các hiệu qu?v?mặt hành vi khác của CREB có th?được giải thích bằng các gen đích khác ?hồi hải mã (ví d?BDNF) so với các nhân ngoài (ví d?prodynorphin).

Điều chỉnh các yếu t?dinh dưỡng thần kinh và trầm cảm
Điều chỉnh CREB bởi điều tr?chống trầm cảm ch?ra rằng việc điều chỉnh biểu hiện gen cũng đóng vai trò trong tác dụng của thuốc chống trầm cảm. Đã có nhiều gen đích được nhận ra cho các thuốc chống trầm cảm nhưng BDNF là gen đã thu hút được s?chú ý và có liên quan đến s?đáp ứng tính linh hoạt của t?bào thần kinh với các thuốc chống trầm cảm. Các nghiên cứu đ?xác định các gen đích khác nữa và profil gen bằng cách s?dụng phân tích s?trình bày dạng vi th?của các gen vẫn hiện còn đang được tiến hành.
Điều tr?chống trầm cảm điều chỉnh tăng BDNF

Các yếu t?dinh dưỡng thần kinh nguyên thủy được nhận biết và nghiên cứu trong vai trò của chúng trong việc phát triển và tồn tại của t?bào thần kinh. Tuy nhiên, bây gi?rõ ràng rằng các yếu t?này được hiện diện trong não b?của người lớn và được điều chỉnh một cách mạnh m?bởi hoạt động của t?bào thần kinh và là cần thiết cho s?sống còn và chức năng của các t?bào thần kinh người lớn. Trên cơ s?của những xem xét này, rõ ràng rằng tại sao giảm BDNF có th?có những hậu qu?nghiêm trọng đến chức năng của các cấu trúc não ph?thuộc h?viền vốn dĩ kiểm soát khí sắc và nhận thức. Ngược lại, điều tr?chống trầm cảm gây nên điều chỉnh tăng BDNF ?hồi hải mã và v?não ?loài gặm nhấm. Tăng BDNF tu?thuộc vào điều tr?lâu dài và được quan sát thấy với các loại thuốc chống trầm cảm khác nhưng không thấy ?các loại thuốc hướng thần khác. BDNF có th?được trông mong là bảo v?các t?bào thần kinh khỏi b?tổn hại do stress gây ra do glucocorticoids tăng hoặc các lạoi tổn thương t?bào thần kinh khác.

BDNF có hiệu qu?chống trầm cảm trong các mô thức hành vi của trầm cảm
Kh?năng mà BDNF góp phần vào tác động của điều tr?chống trầm cảm được ủng h?bởi các nghiên cứu v?mặt hành vi qua việc tái kết hợp các mô thức BDNF và chuột chuyển đổi gen. S?xâm nhập BDNF hồi hải mã tạo nên phản ứng giống chống trầm cảm ?các mô thức trầm cảm do thiếu s?giúp đ?t?những người có hiểu biết và mô thức chung bắt buộc. Hiệu qu?chống trầm cảm của BDNF được quan sát sau khi turyền một lần so với việc cho một chất chống trầm cảm hóa học lập đi lập lại và tương đối kéo sái (lên đến 10 ngày sau khi truyền). Trình bày qua 1nhiều s?chuyển đổi gen đột biến (-) trội của th?th?BDNF, trkB, ?hồi hải mã và các cấu trúc não trước khác cuũng được báo cáo là ngăn chặn hiệu qu?điều tr?chống trầm cảm, chứng t?rằng tín hiệu BDNF là cần thiết cho đáp ứng chống trầm cảm.

Truyền một lựơng rất nh?BDNF vào rãnh lưng, một vùng não giữa nơi các thân t?bào 5-HT định v? cũng tạo nên một đáp ứng chống trầm cảm trong mô thức nhận biết được s?thiếu h?tr? Các nghiên cứu này cũng ch?ra rằng BDNF có th?góp phần đáp ứng chống trầm cảm ?c?não trước và các cấu trúc ?thân não thông qua tác động trên nhềiu t?bào thần kinh khác. Nói một cách khác, có th?việc truyền một lượng rất nh?BDNF vào hồi hải mã ảnh hưởng đến chức năng thần kinh 5-HT thông qua tác động tiền synapse và vì th?có th?tăng cường tạo tín hiệu 5-HT như quan sát được sau khi truyền BDNF vào thân não.

Gi?thiết dinh dưỡng thần kinh của trầm cảm
Nghiên cứu cơ bản và các th?nghiệm lâm sàng của BDNF đã đưa ra một gi?thiết dinh dưỡng của trầm cảm và tác động chống trầm cảm. Gi?hiết này một phần dựa trên các nghiên cứu chứng t?rằng stress giảm BDNF, giảm s?tạo mới t?bào thần kinh và gây nên teo các t?bào thần kinh tháp CA3. Các nghiên cứu hình ảnh não b?và hậu t?vong cung cấp thêm s?ủng h? chứng t?rằng teo và mất t?bào ?các cấu trúc của h?viền, gồm c?hồi hải mã, v?não trước trán và hạnh nhân. Ngược lại điều tr?chống trầm cảm trái ngược với các ảnh hưởng của stress và trầm cảm, gia tăng nồng đ?BDNF, tăng s?tạo mới t?bào thần kinh và đảo ngược hoặc ngăn chặn s?teo và mất t?bào do stress và trầm cảm gây ra. Các nghiên cứu hình ảnh não và hậu t?vong h?tr?thêm cũng như nghiên cứu cơ bản s?là cần thiết đ?th?nghiệm thêm nữa gi?thiết này. Bất luận th?nào, các nghiên cứu cho đến hiện tại cung cấp bằng chứng thú v?là tính linh hoạt của t?bào thần kinh là một yếu t?quyết định trong sinh lý bệnh và điều tr?chống trầm cảm.

Đây ch?là một s?liệt kê một phần các tầng dẫn truyền tín hiệu và các yếu t?có th?góp phần điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh ?người lớn bằng thuốc chống trầm cảm.

Các thuốc chống trầm cảm ảnh hưởng đến h?thống các yếu t?dinh dưỡng thần kinh khác
Bởi vì bằng chứng lầm sàng và tiền lâm sàng có liên quan đến các yếu t?dinh dưỡng thần kinh trong sinh lý bệnh và điều tr?chống trầm cảm, các nghiên cứu đã được hướng dẫn đ?khảo sát các h?thống yếu t?dinh dưỡng thần kinh. Một trong những hiệu qu?mạnh m?nhất đã được nhận biết cho đến thời điểm hiện tại là điều tr?chống trầm cảm làm tăng trình bày yếu t?2 tăng trưởng nguyên bào sợi (Fibroblast growth factor-2) (FGF-2). FGF-2 được biết có ảnh hưởng mạnh trên s?tạo mới t?bào thần kinh trong suốt quá trình phát triển và trong não người lớn và có th?góp phần vào việc điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh của thuốc chống trầm cảm. Các nghiên cứu đang tiến hành đ?khảo sát vai trò của FGF-2 trong điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh và điều chỉnh hành vi trong các mô thức trầm cảm của thuốc chống trầm cảm. Một vài yếu t?tăng trưởng khác đã được xác định bằng phân tích những mảng nh?và mô t?biểu hiện gen bao gồm yếu t?tăng trưởng nội mạch, neuritin và VGF. Các nghiên cứu hiện đang tiến hành đ?xác định tầm quan trọng v?mặt chức năng của các yếu t?tăng trưởng này trong các mô thức trầm cảm.

Các bằng chứng lâm sàng của mối liên h?giữa tính kinh hoạt của t?bào thần kinh và điều tr?chống trầm cảm
Các nghiên cứu cơ bản đã chứng minh rõ ràng rằng điều tr?chống trầm cảm điều chỉnh s?dẫn truyền tín hiệu, biểu hiện gen và các phản ứng của t?bào đại diện cho s?linh hoạt của t?bào thần kinh. Khó khăn hơn đ?đ?cập đến  vấn đ?này trong các nghiên cứu lâm sàng, những bằng chứng được tập họp một cách chậm chạp. Các nghiên cứu hình ảnh não b?đã được ch?dẫn đ?khảo sát ảnh hưởng của thuốc chống trầm cảm trên th?tích các vùng não cu vùng não của h?viền. Một nghiên cứu đã chứng minh rằng teo hồi hải mã t?l?nghịch với đ?dài thời gian mà bệnh nhân s?dụng thuốc chống trầm cảm. Một nghiên cứu theo chiều dọc trên các bệnh nhân stress sau chấn thương trước và sau điều tr?chống trầm cảm đã nhận thấy có một s?đảo ngược một phần teo hồi hải mã ?các bệnh nhân dùng thuốc. Nghiên cứu sau đã chứng minh có một s?tương ứng trong trí nh?lời trong đáp ứng với điều tr?chống trầm cảm.

Bằng chứng ?cấp phân t?cũng được cung cấp bằng các nghiên cứu hậu t?vong. Nồng đ?CREB phản ứng kháng nguyên tăng ?các bệnh nhân có điều tr?chống trầm cảm ?thời điểm t?vong so với các bệnh nhân không dùng thuốc. Ngoài ra nồng đ?BDNF tăng ?các bệnh nhân dùng thuốc chống trầm cảm ?thời điểm t?vong. Mặc dù các hiệu qu?này phải được tái tạo và được kéo dài thêm (ví d?việc điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh) trong các ngân hàng mô hậu t?vong, các kết qu?ứng với gi?thiết cho rằng tính linh hoạt của t?bào thần kinh được điều chỉnh tăng ?các bệnh nhân có dùng thuốc chống trầm cảm.

Các mục tiêu mới trong điều tr?chống trầm cảm
Gi?thiết cho là điều tr?chống trầm cảm làm tăng tính linh hoạt của t?bào thần kinh đã đ?xuất một s?mục tiêu mới cho s?phát triển thuốc men. Tuy nhiên cũng như bất k?cơ ch?v?cơ bản quan trọng, điều cần phải quan tâm là các thuốc được sản xuất cho những mục tiêu như th?không ảnh hưởng đến chức năng bình thường của não. Tuy nhiên điều chỉnh tính linh hoạt t?bào thần kinh là một lĩnh vực nghiên cứu lý thú cho việc thiết kết các thuốc mới cho nhiều ch?định khác nhau bao gồm học hành, trí nh?  nhận thức, khí sắc và các rối loạn do thoái hóa thần kinh. Phần này thảo luận một vài trong s?các mục tiêu trong bối cảnh các đường thần kinh được điều chỉnh bằng chống trầm cảm và stress.

Các mục tiêu đ?điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh của các thuốc chống trầm cảm
Việc nhận biết dẫn truyền tín hiệu và biểu hiện gen chịu trách nhiệm cho tác động điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh bằng thuốc chống trầm cảm là mục tiêu của n?lực nghiên cứu. S?tái hoạt hóa tầng tín hiệu cAMP ?CREB bằng cách s?dụng cách tiếp cận dược học hoặc chuyển gen đã được báo cáo là làm tăng c?việc phát triển và sống còn của các t?bào thần kinh mới sinh ?hồi hải mã ủng h?kh?năng thuốc chống trầm cảm tăng s?tạo mới t?bào thần kinh thông qua việc điều chỉnh con đường nội bào này. Mục tiêu gen của CREB cũng như các yếu t?dinh dưỡng / tăng trưởng khác đã được chứng minh là đ?điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh người lớn gồm BDNF, FGF-2 và yếu t?tăng trưởng giống insulin. Bởi vì điều tr?chống trầm cảm gia tăng c?BDNF và FGF-2, hau yếu t?này hiện đang được khảo sát.

Các mục tiêu cho việc điều chỉnh các tầng cAMP ?CREB
Có một vài v?trí khác nhau trong con đường cAMP mà có th?là mục tiêu cho việc phát triển thuốc men. Một trong những v?trí đã được chứng minh là có hiệu qu?trong điều tr?chống trầm cảm là ức ch?PDE4 và s?phá hủy cAMP. Rolipram là một chất ức ch?chọn lọc PDE4 đã được chứng minh là có hiệu qu?chống trầm cảm trong các th?nghiệm lâm sàng ban đầu và các mô thức hành vi của trầm cảm. Tuy nhiên s?dụng rolipram trên lâm sàng đã b?hạn ch?bởi chính tác dụng ph?của nó, buồn nôn nguyên phát.

Việc nhận dạng bốn isozyme PDE4 khác nhau đ?b?ức ch?tương t?bởi roligram gợi ra kh?năng là một trong s?các isozyme này s?làm tăng cường tác dụng chống trầm cảm của roligram, trong khi những isozyme khác s?dàn xếp các tác dụng ph?của chúng. Các nghiên cứu hiện đang được tiến hành đ?/p>

The post TÍNH LINH HOẠT CỦA T?BÀO THẦN KINH, HẬU QU?CỦA STRESS VÀ TÁC DỤNG ĐIỀU TR?CHỐNG TRẦM CẢM appeared first on Bệnh Viện Tâm Thần TP. HCM.

]]>
//3xdata.com/tinh-linh-hoat-cua-tbtk-hau-qua-cua-stress-va-tac-dung-dieu-tri-chong-tram-cam/feed/ 0
TÍNH LINH HOẠT CỦA TBTK HẬU QU?CU?STRESS VÀ TÁC DỤNG ĐIỀU TR?CHỐNG TRẦM CẢM – Bệnh Viện Tâm Thần TP. HCM //3xdata.com/tinh-linh-hoat-cua-tbtk-hau-qua-cua-stress-va-tac-dung-dieu-tri-chong-tram-cam-2/ //3xdata.com/tinh-linh-hoat-cua-tbtk-hau-qua-cua-stress-va-tac-dung-dieu-tri-chong-tram-cam-2/#respond Mon, 14 Aug 2017 09:00:17 +0000 //bv-rumit.rhcloud.com/?p=2454 NEURAL PLASTICITY: CONSEQUENCES OF STRESS AND ACTIONS OF ANTIDEPRESSANT TREATMENT TÍNH LINH HOẠT CỦA T?BÀO THẦN KINH HẬU QU?CỦA STRESS VÀ TÁC DỤNG ĐIỀU TR?CHỐNG TRẦM CẢM TS. Ronald S. Duman Tính linh hoạt của t?bào thần kinh đang nổi bật bởi cơ ch?hoạt động của t?bào thần kinh […]

The post TÍNH LINH HOẠT CỦA TBTK HẬU QU?CỦA STRESS VÀ TÁC DỤNG ĐIỀU TR?CHỐNG TRẦM CẢM appeared first on Bệnh Viện Tâm Thần TP. HCM.

]]>
NEURAL PLASTICITY: CONSEQUENCES OF STRESS AND ACTIONS OF ANTIDEPRESSANT TREATMENT

TÍNH LINH HOẠT CỦA T?BÀO THẦN KINH HẬU QU?CỦA STRESS VÀ TÁC DỤNG ĐIỀU TR?CHỐNG TRẦM CẢM
TS. Ronald S. Duman

Tính linh hoạt của t?bào thần kinh đang nổi bật bởi cơ ch?hoạt động của t?bào thần kinh cơ bản và quyết định, cho phép não tiếp nhận thông tin và đưa ra các phản ứng thích nghi phù hợp tiếp theo sau các kích thích liên quan. Làm sáng t?các cơ ch?phân t?và t?bào nằm dưới tính linh hoạt của t?bào thần kinh là một mục đích ch?yếu của các nghiên cứu khoa học v?thần kinh và đã có những tiến b?rõ rệt trong những năm gần đây. Những cơ ch?này bao gồm s?điều hòa dẫn truyền tín hiệu và biểu hiện gene, cũng như s?biến đổi cấu trúc của những gai của t?bào thần kinh và ngay c?s?sinh sản các t?bào thần kinh mới ?não người lớn. Vì th?khi s?linh hoạt này b?suy giảm, nó có th?góp phần sinh ra các rối loạn v?tâm thần và thần kinh. Bài báo cáo này s?ôn lại y văn minh họa cho tính linh hoạt b?thay đổi trong đáp ứng với stress và bằng chứng là việc điều tr?thuốc chống trầm cảm mãn tính có th?làm đảo ngược hoặc ức ch?hiệu qu? và thậm chí gây ra những phản ứng giống với tính linh hoạt của t?bào thần kinh. Việc tiếp tục làm sáng t?các cơ ch?bên dưới tính linh hoạt của t?bào thần kinh s?nhắm đến mục tiêu là tạo được những thuốc mới có th?can thiệp tr?liệu nhanh chóng và hiêu qu?

T?khóa : dẫn truyền tín hiệu (signal transduction), biểu hiện gene (gene expression), yếu t?dinh dưỡng thần kinh (neurotrophic factor), tạo mới t?bào thần kinh (neurogenesic), teo t?bào thần kinh (neuronal atrophy).
Tính linh hoạt của t?bào thần kinh là một quá trình cơ bản cho phép não nhận thông tin và hình thành những phản ứng thích nghi phù hợp với các kích thích tương t? S?thích ứng v?mặt phân t?và t?bào là cơ s?của việc học hành và trí nh?là những ví d?đặc trưng nhất và được nghiên cứu nhiều nhất v?tính linh hoạt của t?bào thần kinh. Tuy nhiên nhiều kích thích khác nhau có th?hoạt hóa các quá trình linh hoạt của các t?bào thần kinh ?các cấu trúc não khác nhau bao gồm các kích thích của môi trường, xã hội, hành vi, dược học. Thực t? người ta có th?tranh cãi rằng tính linh hoạt của t?bào thần kinh là một trong s?những quá trình thiết yếu và quan trọng nhất mà não thực hiện bởi vì nó liên quan đến nhiều loại hoạt động của h?thần kinh trung ương.

Vì th?tính linh hoạt b?phá v?hoặc bất thường có th?dẫn đến các phản ứng của t?bào thần kinh thích ứng kém và những hành vi bất thường. Điều này có th?xảy ra tương ứng với các bất thường v?gene của b?máy t?bào đòi hỏi tính linh hoạt và các kích thích bất thường hoặc không phù hợp. Ví d?tiếp xúc với những sang chấn không phù hợp và kéo dài đã được ghi nhận làm biến đổi các chất đánh dấu s?linh hoạt của t?bào thần kinh ?trong phân t?và t?bào và có th?góp phần vào các rối loạn khí sắc liên quan đến stress. Bài này s?thảo luận v?y văn minh họa cho s?thay đổi tính linh hoạt của t?bào thần kinh tương ứng với stress và các bằng chứng lâm sàng ch?ra rằng tính linh hoạt b?thay đổi xảy ra trên những bệnh nhân trầm cảm. Phần th?hai của bài này s?trình bày bằng chứng v?điều tr?chống trầm cảm s?ức ch?ảnh hưởng của stress hoặc là tạo ra các phản ứng giống tính linh hoạt.

Các cơ ch?chung của tính linh hoạt
Tính linh hoạt của t?bào thần kinh bao gồm nhiều loại phản ứng phân t?và t?bào khác nhau xảy ra khi các t?bào trong não b?kích thích đ?phản ứng lại những nguồn t?những t?bào khác hoặc là những yếu t?lưu thông. Các h?thống đã được nghiên cứu rộng rãi đó là những kiểu học tập và trí nh?v?mặt t?bào và hành vi, bao gồm tiềm năng lâu dài (LTP), trên những lớp cắt của não và những kiểu hành vi (rodent). Các cơ ch?được nhận biết trong việc học tập và trí nh?hầu như là cũng phục v?cho tính linh hoạt xảy ra ?các vùng khác nhau và chịu trách nhiệm cho những chức năng thích ứng khác nhau của não. Phần này ch?yếu s?thảo luận tóm tắt một vài cơ ch?và khái niệm tổng quát của tính linh hoạt.

Danh sách những t?viết tắt
BDNF

cAMP

CaRE

CREB

FGF-2

5-HT

LTP

NMDA

PDE4

PKA

SSRI

yếu t?dinh dưỡng thần kinh xuất phát t?não

adenosine monophosphate vòng

yếu t?đáp ứng cAMP

yếu t?đáp ứng liên kết protein cAMP

yếu t?2 tăng trưởng nguyên bào sợi

5-hydroxytryptamine (serotonin)

tiềm năng lâu dài

N-Methyl-D-Aspartate

Phosphodiesterase nhóm IV

proteinkinase

ức ch?tái hấp thu chọn lọc serotonin

 

Các cơ ch?của tính linh hoạt của t?bào thần kinh cấp tính dẫn truyền qua synapse thần kinh và proteinkinase.
Anh hưởng bên dưới của các phản ứng nhanh chóng với s?hoạt hóa t?bào thần kinh qua trung gian bởi s?hoạt hóa chất dẫn truyền thần kinh có tác dụng kích thích glutamate và bởi s?điều hòa các đợt tín hiệu nội bào. Glutamate s?gây kh?cực t?bào thần kinh thông qua việc hoạt hóa của các receptor nuôi dưỡng ion hậu synapse, làm gia tăng Na+ nội bào. Điều này s?dẫn đến hoạt hóa tiếp theo các th?thể?N-Methyl-D-Aspartate (NMDA) và s?gây nên s?tràn vào của Ca2+. Ca2+ là phân t?chuyển tín hiệu nội bào ch?yếu, hoạt hóa các đợt chuyển tín hiệu bao gồm hoạt hóa proteinkinase ph?thuộc Ca2+. Trong vòng vài phút đến vài gi?việc hoạt hóa glutamate và các đường ph?thuộc Ca2+ có th?gây nên s?thay đổi cấu trúc ?gai thần kinh. Các gai s?đánh dấu v?trí của các synapse glutamate và s?tr?thành mục tiêu của việc khảo sát tập trung cho những hiểu biết v?tính linh hoạt của synapse. Các thay đổi v?hình dạng và thậm chí v?s?lượng các gai có th?xảy ra rất nhanh chóng (t?vài phút đến vài gi?sau khi kích thích glutamate). Những thay đổi này được xảy ra liên tục hoặc lâu dài khi chúng tr?nên ổn định hoặc bền vững, một quá trình đòi hỏi biểu hiện gene và tổng hợp protein.

Các cơ ch?của tính linh hoạt lâu dài : biểu hiện gene và tổng hợp protein.
Yếu t?phản ứng Ca2+/AMPc response element (CaRE) protein kết hợp (CREB) là một trong những yếu t?sao chép ch?yếu và trung gian của hoạt động Ca2+ cũng như việc chuyển tín hiệu AMPc. CREB được báo cáo có vai trò trong việc học hành và trí nh??c?phương diện t?bào cũng như kiểu hành vi. Có một s?các gene đích b?ảnh hưởng bởi Ca2+, AMPc và CREB và kiểu điều hòa gene ph?thuộc vào loại t?bào, đ?dài cũng như là cường đ?của kích thích. Gene đích được xem là có liên quan đến việc học hành và trí nh? có liên quan đến ảnh hưởng của stress và điều tr?trầm cảm, là những yếu t?dinh dưỡng thần kinh. Được quan tâm đặc biệt là yếu t?dinh dưỡng thần kinh xuất phát t?não (BDNF), là một trong những yếu t?dinh dưỡng thần kinh dồi dào nhất trong não.

Tính linh hoạt của t?bào thần kinh b?biến đổi trong đáp ứng với stress
Những báo cáo gần đây đã chứng minh s?đáp ứng ?mức phân t?và t?bào với stress b?thay đổi và đã góp phần vào các gi?thuyết cho rằng tính linh hoạt của t?bào thần kinh b?thay đổi góp phần vào các bệnh lý tâm thần liên quan đến stress. Vài ví d?của s?đáp ứng với stress được đ?cập trong phần này.

Stress làm biến đổi s?học tập và trí nh?/b>
Stress được biết là có ảnh hưởng một cách sâu sắc đến việc học tập và trí nh? và các tác động này ph?thuộc vào loại, thời gian, và cường đ?của yếu t?gây stress. S?khơi gợi v?mặt cảm xúc có th?làm tăng việc học tập và trí nh?thông qua tính linh hoạt của khớp thần kinh theo con đường ph?thuộc hạnh nhân, và điều này được biết là cơ s?của trí nh?lâu dài, mãnh liệt v?những biến c?sang chấn hoặc rối loạn stress sau chấn thương. Tuy nhiên, sau đó stress cũng có th?làm suy giảm kết qu?học tập và trí nh?và cũng có th?dẫn đến quên. Anh hưởng của tress trên việc học hành ph?thuộc vào hồi hải mã rất phức tạp và ph?thuộc vào loại nhiệm v?học tập.

Trong những nghiên cứu v?LTP, một s?ức ch?kiên định tính linh hoạt của t?bào thần kinh được quan sát thấy sau khi tiếp xúc với stress hoặc glucocorticoid tuyến thượng thận. Trên một trong những nghiên cứu này, s?ức ch?LTP được quan sát sau khi tiếp xúc với tác nhân gây stress không th?kiểm soát được và có liên quan với việc thực hiện hành vi trong nhiệm v?học tập và trí nh? Cho là động vật kiểm soát được stress (ví d?stress có th?chấm dứt) không đưa đến giảm sút LTP hoặc giảm nhiệm v?học tập và trí nh? Vai trò của BDNF trong hoạt động của stress trên LTP cũng đã được đ?cập.

Stress gây teo các t?bào thần kinh hồi hải mã.
Một trong những ví d?đặc trưng nhất của tính linh hoạt v?mặt cấu trúc b?thay đổi đ?đáp ứng với stress là s?teo t?bào thần kinh hồi hải mã được mô t?đầu tiên bởi McEwen và cộng s?(hình 1). H?nhận thấy rằng những stress kềm ch?lập đi lập lại đưa đến kết qu?teo các gai t?bào thần kinh tháp CA3 ?hồi hải mã, được đo lường bằng s?giảm s?lượng và chiều dài của các sợi gai ?phần ngọn. Giảm bớt s?phân nhánh của các sợi gai được nhận thấy là ph?thuộc vào s?tiếp xúc lập đi lập lại lâu dài của những stress kềm ch?(3 tuần) và không th?hồi phục khi con vật này được đưa ra khỏi stress. S?teo các t?bào thần kinh tháp CA3 ?hồi hải mã dường như là do s?gia tăng glucocorticoid tuyến thượng thận xảy ra trong suốt giai đoạn b?stress bởi vì s?hiện diện mãn tính của corticosterone một dạng hoạt động ?loài gặm nhấm gây ra s?suy giảm tương t?v?mặt s?lượng và chiều dài của sợi gai. Những hoạt động của stress và glucocorticoid b?chặn bởi hoạt động của th?th?NMDA đối vận, điều này cho thấy rằng th?th?glutamate là cần thiết trong tiến trình teo những t?bào thần kinh CA3. S?teo t?bào thần kinh tháp CA3 xảy ra sau 2 đến 3 tuần tiếp xúc với stress kềm hãm hoặc đối với stress xã hội kéo dài hơn, và được quan sát thấy trên loài gặm nhấm và trên chuột chù. Trái ngược với s?teo hồi hải mã, những nghiên cứu gần đây ch?ra rằng những stress mãn gây nên phình to t?bào thần kinh ?vùng hạnh nhân. Nghiên cứu này đã nhận thấy rằng những stress c?định mãn tính làm tăng s?phân nhánh sợi gai của t?bào thần kinh tháp ?vùng hạnh nhân nền cạnh bên, nhưng làm giảm chiều dài các gai và các nhánh gai t?bào thần kinh tháp CA3 ?hồi hải mã. S?phình to hạnh nhân có th?tăng cường s?học và trí nh?cũng như là kết qu?của stress do cảm xúc, và có th?liên quan đến sinh bệnh học của những rối loạn liên quan đến stress, bao gồm lo âu, stress sau sang chấn và trầm cảm. S?phân nhánhcủa các t?bào thần kinh ?vùng hạnh nhân vì th?có th?làm tăng trạng thái cảm xúc hoặc phá v?tiến trình đáp ứng với stress bình thường.

Hình 2

Stress làm giảm s?tạo mới t?bào thần kinh hồi hải mã ?người lớn. 

Ngoài s?điều chỉnh v?mặt hình thái học của các t?bào thần kinh ?hồi hải mã, stress ảnh hưởng đến s?lượng t?bào thần kinh mới sinh hoặc tạo mới trên hồi hải mã ?người lớn (hình 1 và 2). Hồi hải mã là 1 trong 2 vùng của não mà ?nơi đó s?tạo mới t?bào thần kinh tiếp tục xảy ra trên cơ th?con người (vùng còn lại là vùng dưới não thất). Trong hồi hãi mã, những t?bào thần kinh gốc được tìm thấy trong vùng dưới hạt, giữa lớp t?bào hạt và lớp màng trong (hilus). Những t?bào này là nguốn gốc của các t?bào mới và chúng s?di chuyển đến lớp t?bào hạt và nó s?trưởng thành thành các t?bào thần kinh với các đặc điểm v?mặt hình thái và sinh lý của t?bào hạt ?người lớn. Thú v?là quá trình tạo mới t?bào thần kinh được điều hòa cao đ?bởi nhiều kích thích khác nhau và có th?được xem như là một hình thức linh hoạt của t?bào thần kinh. Ví d?môi trường phong phú, tập th?dục, và học tập làm tăng s?tạo mới t?bào thần kinh trong khi tuổi tác và s?lạm dụng thuốc gây nghiện làm giảm s?tạo mới t?bào thần kinh.

Ngoài những yếu t?này, stress cũng gây nên s?sút giảm sâu sắc việc điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh ?hồi hải mã. Tiếp xúc với ch?một yếu t?gây stress cũng đ?làm giảm đáng k?s?tạo mới t?bào thần kinh hồi hải mã ?người lớn. S?tạo mới t?bào thần kinh ?người lớn b?giảm bởi những loại stress khác nhau, bao gồm stress với thuộc cấp, lợi dụng tình cảm, chia ly của cha m? và stress với cấp trên. Ngoài ra tiếp xúc với những stress không có lối thoát theo kiểu trầm cảm làm giảm s?tạo mới t?bào thần kinh ?người lớn và hậu qu?này có liên quan với s?suy giảm v?hành vi. Hơn nữa s?giảm sút việc tạo mới t?bào thần kinh và s?suy giảm hành vi thì có th?hồi phục bởi thuốc chống trầm cảm.

S?điều chỉnh của CREB và giảm biểu hiện của BDNF trong đáp ứng với stress
Stress gây nên một tác động trong phạm vi rộng lớn ảnh hưởng đến nhiều chất dẫn truyền thần kinh và các h?thống neuropeptide, các đường dẫn truyền tín hiệu và biến đổi cách biểu hiện gene  khác nhau. Dấu hiệu riêng biệt của đáp ứng với stress là s?hoạt hóa trục h?đồi ?tuyến yên ?tuyến thượng thận bao gồm s?gia tăng nồng đ?glucocorticoid tuyến thượng thận tuần hoàn. Hồi hải mã chứa đựng rất nhiều các th?th?glucocorticoid và vì th?b?tác động một cách mạnh m?bởi stress. Như đã đ?cập ?trên các nghiên cứu của McEwen và cộng s?đã chứng minh rằng glucocorticoid góp phần làm teo và làm giảm việc tạo mới t?bào thần kinh hồi hải mã do tiếp xúc với stress.

Ngoài ra stress được báo cáo là có ảnh hưởng đến CREB và BDNF ?hải mã và các vùng não khác. Hoạt động sao chép của CREB được điều hòa bởi phosphorylation và nồng đ?phospho ?CREB được dùng như là một cách đo lường gián tiếp s?hoạt hóa và chức năng của CREB (hình 3). S?điều hòa phospho ?CREB thì rất phức tạp và ph?thuộc vào từng vùng trên não và ph?thuộc vào loại stress cấp hoặc mãn. Stress cấp làm gia tăng nồng đ?phospho ?CREB trong rất nhiều vùng ?h?viền liên quan đến các rối loạn khí sắc và điều này có th?tương ứng với s?đáp ứng thích ứng bình thường hoặc thích hợp. Ngược lại, stress mãn đưa đến giảm nồng đ?phospho ?CREB trong nhiều vùng ?h?viền điều này có th?dẫn đến s?giảm tính linh hoạt và chức năng.

Stress có ảnh hưởng sâu sắc đến s?biểu hiện BDNF ?hồi hải mã. Nồng đ?BDNF hồi hải mã b?giảm điều chỉnh BDNF một cách sâu sắc ?c?hai loại stress cấp và mãn, và ảnh hưởng này có th?góp phần vào việc làm teo và giảm s?tạo mới t?bào thần kinh gây ra do stress (hình 1). Vai trò của những yếu t?khác có th?tăng cường những hoạt động của stress trên s?tạo mới t?bào thần kinh ?người lớn là một ch?đ?thú v?và có th?đưa đến những mục tiêu mới cho s?phát triển thuốc men.

S?teo các cấu trúc não trong h?viền trên những bệnh nhân b?trầm cảm
Bằng chứng t?những nghiên cứu cơ bản đ?xuất s?ủng h?mạnh m?v?những gi?thuyết những bệnh lý liên quan đến stress như trầm cảm có th?bao gồm thay đổi những cấu trúc của não và tính linh hoạt của t?bào thần kinh. Thật vậy bằng chứng trực tiếp đ?ủng h?cho gi?thiết này đã được cung cấp bởi hình ảnh học não b?và các nghiên cứu hậu t?vong của các bệnh nhân trầm cảm.

Các bằng chứng t?các nghiên cứu hình ảnh não b?/b>
Các nghiên cứu hình ảnh não b?bằng cộng hưởng t?đã chứng minh rằng kích thước của một s?cấu trúc não b?giảm ?các bệnh nhân rối loạn khí sắc. Đặc biệt những nghiên cứu này đã chứng minh rằng th?tích hồi hải mã b?giảm ?những bệnh nhân trầm cảm. Th?tích hồi hải mã giảm cũng được quan sát thấy ?các bệnh nhân rối loạn stress sau chấn thương. S?giảm th?tích hồi hải mã có liên quan trực tiếp đến đ?dài của bệnh cảnh. Ngoài hồi hải mã, teo v?não trước trán và hạnh nhân là những vùng não kiểm soát nhận thức, khí sắc và lo âu cũng được báo cáo trên những bệnh nhân trầm cảm hoặc rối loạn lưỡng cực.

Các bằng chứng t?các nghiên cứu hậu t?vong
S?teo hồi hải mã hoặc những vùng não khác có th?dẫn đến mất một s?t?bào ( t?bào thần kinh hoặc t?bào đệm) hoặc giảm kích thước của thân t?bào cơ th?hoặc những sợi thần kinh. Các nghiên cứu với tầm c?lớn đã ch?ra vùng v?não trước trán và đai và cũng chứng minh rằng các kích thước của thân t?bào thần kinh và s?lượng t?bào đệm b?giảm ?những bệnh nhân trầm cảm. Ít được biết đến hơn là hồi hải mã và các nghiên cứu thêm nữa s?là cần thiết đ?xác định cái gì chịu trách nhiệm cho s?teo hồi hải mã được quan sát thấy ?những bệnh nhân trầm cảm.

Phân tích CREB và BDNF hậu t?vong vũng đã cung cấp những bằng chứng liên quan đến việc mất tính linh hoạt của các t?bào thần kinh  ?những bệnh nhân trầm cảm. Nồng đ?CREB b?sút giảm ?v?não của các bệnh nhân trầm cảm hoặc các nạn nhân t?t? Nồng đ?BDNF cũng sút giảm ?v?não trước trán và ?hồi hải mã của những bệnh nhân trầm cảm. Nồng đ?CREB và BDNF, là hai chất đánh dấu v?mặt phân t?của tính linh hoạt của t?bào thần kinh b?sút giảm đã ch?ra rằng kh?năng các cấu trúc não ?h?viền tăng các phản ứng thích ứng ?bệnh nhân trầm cảm b?tổn thương.

Điều tr?chống trầm cảm làm gia tăng tính linh hoạt của t?bào thần kinh
Trái ngược với những ảnh hưởng của stress, việc điều tr?chống trầm cảm gây nên các phản ứng v?mặt phân t?và t?bào đã chứng minh rằng làm gia tăng tính linh hoạt của t?bào thần kinh. Hơn nữa các nghiên cứu này đã m?đường cho các nghiên cứu tiếp theo đ?chứng minh rằng điều tr?chống trầm cảm s?gây nên s?tái thiết k?v?mặt cấu trúc. Trong nhiều trường hợp ảnh hưởng của điều tr?chống trầm cảm trái ngược với ảnh hưởng chống stress. Tựu trung, các dấu hiệu này đã cung cấp s?ủng h?thêm nữa cho gi?thiết cho rằng tính linh hoạt của t?bào thần kinh đóng vai trò quan trọng trong việc điều tr?cũng như trong sinh lý bệnh của các rối loạn khí sắc. Bằng chứng cho việc điều chỉnh tính linh hoạt của t?bào thần kinh thông qua việc tạo mới t?bào thần kinh, dẫn truyền tín hiệu và biểu hiện gene được thảo luận ?phần 2 của bài viết này.

Điều tr?chống trầm cảm làm gia tăng s?tạo mới t?bào thần kinh ?người lớn
S?tạo mới t?bào thần kinh được gia tăng bởi việc cho thuốc chống trầm cảm kéo dài
Một trong những khám phá ngạc nhiên nhất của những thời điểm gần đây trong lĩnh vực trầm cảm là điều tr?chống trầm cảm điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh hồi hải mã ?người lớn (hình 1 & 2). Trái ngược với tác động của stress điều tr?chống trầm cảm lâu dài làm gia tăng s?lượng các t?bào thần kinh mới sinh trên hồi hải mã ?người lớn ?loài gặm nhấm hoặc chuột chù. S?điều chỉnh tăng việc tạo mới t?bào thần kinh tùy thuộc vào điều tr?chống trầm cảm lâu dài bao gồm diễn tiến thời gian của tác động điều tr?của các thuốc chống trầm cảm. Ngoài ra nhiều loại thuốc chống trầm cảm khác nhau bao gồm ức ch?tái hấp thu serotonin (5-HT) và noradrenaline và các cơn co giật trong shock điện đã được báo cáo làm gia tăng s?tạo mới t?bào thần kinh ?người lớn. Điều tr?chống trầm cảm ảnh hưởng trên c?hai khía cạnh quan trọng của việc tạo mới t?bào thần kinh, tốc đ?phát triển t?bào (s?lượng các t?bào thần kinh mới sinh) và s?tồn tại của các t?bào thần kinh mới sinh. Một s?gia tăng v?s?lượng t?bào thần kinh mới sinh có th?góp phần đảo ngược tình trạng teo hồi hải mã được quan sát thấy ?những bệnh nhân trầm cảm.

Điều tr?chống trầm cảm ức ch?điều chỉnh giảm s?tạo mới t?bào thần kinh gây ra do stress
Anh hưởng của điều tr?chống trầm cảm trong bối cảnh stress cũng đã được khảo sát. Các nghiên cứu này đã chứng minh rằng điều tr?chống trầm cảm lâu dài có th?ức ch?hoặc đảo ngược điều chỉnh giảm tạo mới t?bào thần kinh do tiếp xúc với stress. Nhiều loại stress khác nhau đã được kiểm tra bao gồm stress gây ra do b?bao vây xâm phạm, do chia ly cha m?và stress do thiếu s?giúp đ?t?những người có hiểu biết. Ngoài ra các loại chống trầm cảm khác nhau cũng đã được th?bao gồm một loại chống trầm cảm không điển hình Tianeptine, một thuốc ức ch?tái hấp thu serotonin chọn lọc SSRI và một chất đối vận với th?th?neurokinin –I.
Anh hưởng của điều tr?chống trầm cảm trên teo các t?bào thần kinh tháp CA3 gây ra do tiếp xúc mãn tính với stress cũng đã được khảo sát. Các nghiên cứu này chứng minh rằng việc s?dụng tianeptine kéo dài ngăn chặn việc teo của các sợi gai ?phần ngọn gây ra do stress. Việc cho kéo dài một loại thuốc chống trầm cảm SSRI không ngăn chặn được s?teo t?bào thần kinh CA3 trong nghiên cứu này. Phân tích s?lượng và chiều dài của các nhánh gai thần kinh thì thiếu hấp dẫn và là một công việc cần thiết, nhưng những nghiên cứu thêm v?những thuốc chống trầm cảm khác nữa là cần thiết đ?xác định mối liên quan của hiệu qu?này trong tác dụng  của thuốc chống trầm cảm.

Một vai trò thiết thực của s?tạo mới t?bào thần kinh trong tác dụng điều tr?chống trầm cảm
Một vấn đ?chính yếu trong lĩnh vực tạo mới t?bào thần kinh ?người lớn là làm th?nào khảo sát chức năng của t?bào thần kinh mới sinh. Một nghiên cứu gần đây đã nhằm vào vấn đ?này bằng cách s?dụng các cách tiếp cận bằng s?chiếu x?và đột biến trên chuột. Nghiên cứu này đã chứng minh rằng s?chiếu x?tập trung ?hồi hải mã ?chuột đã ức ch?hoàn toàn s?tạo mới t?bào thần kinh và có một s?ức ch?tương ứng trên tác động v?mặt hành vi của điều tr?trầm cảm theo hai kiểu hành vi, điều mới l?là ức ch?việc ăn uống và stress nh?mãn tính. Ngoài ra, Santarelli và cộng s?đã nghiên cứu hiệu qu?của các thuốc chống trầm cảm trên những con chuột b?đột biến vô hiệu th?th?5-HT¬¬1A, một điều mà đã được xem là có liên quan đến tác động của điều tr?chống trầm cảm. H?đã nhận thấy rằng s?điều chỉnh tăng s?tạo mới t?bào thần kinh bằng cách cho kéo dài một loại SSRI đã ức ch?hoàn toàn các con chuột b?đột biến vô hiệu 5-HT¬¬1A và hiệu qu?v?mặt hành vi của điều tr?SSRI b?ức ch?một cách tương t? Các kết qu?này là bằng chứng đầu tiên cho là s?tạo mới t?bào thần kinh gia tăng là cần thiết cho một đáp ứng chống trầm cảm v?kiểu hành vi.

Có nhiều hạn ch?trong nghiên cứu này. Đầu tiên mặc dù điều mới l?là việc ăn uống b?ức ch?là phản ứng với điều tr?chống trầm cảm kéo dài, và đây là lý do tại sao người ta đã chọn mẫu này là kiểu lo âu hơn là trầm cảm. Th?hai, mặc dù hiệu qu?của điều tr?chống trầm cảm b?ức ch? s?chiếu x?mà không cho chống trầm cảm và ch?đột biến vô hiệu 5-HT¬¬1A¬ không tạo ra hiện tượng trầm cảm. Điều này phù hợp với một nghiên cứu khác đã chứng minh rằng s?tạo mới t?bào thần kinh b?giảm sút không liên quan với hành vi trong kiểu trầm cảm do thiếu s?giúp đ?t?những người có hiểu biết. Các nghiên cứu này cũng đã cùng nhau ch?ra rằng s?tạo mới t?bào thần kinh không cần thiết cho phản ứng cơ bản. Tuy nhiên, có th?là các t?bào thần kinh còn nguyên vẹn đ?đ?duy trì phản ứng cơ bản và việc ức ch?s?tạo mới t?bào thần kinh dài hạn hơn là cần thiết đ?gây ảnh hưởng đến hoạt động này.

Tầng cAMP và trầm cảm
Tính linh hoạt của t?bào thần kinh do điều tr?chống trầm cảm rất có th?liên quan đến các thích ứng của các tầng tín hiệu nội bào và c?các tương tác của các đường này. Một trong những đường này được điều chỉnh bởi điều tr?chống trầm cảm và đã được chứng minh là có góp phần vào tác dụng của các đáp ứng chống trầm cảm lâu dài là tầng cAMP ?CREB, ch?đ?của phần này. Tuy nhiên rất có th?các đường tín hiệu khác cũng điều chỉnh và đóng một vai trò trong tác dụng của các thuốc chống trầm cảm.

Điều tr?chống trầm cảm điều chỉnh tăng tầng cAMP-CREB
Một vài nghiên cứu đã khảo sát ảnh hưởng của điều tr?chống trầm cảm trên đường cAMP-CREB (hình 3). Công trình này chứng minh rằng điều tr?chống trầm cảm kéo dài điều chỉnh tăng cAMP tầng thông tin th?hai ?nhiều mức đ?khác. Điều này bao gồm s?gia tăng s?kết nối protein G kích thích adenyl cyclase, tăng nồng đ?proteinkinase ph?thuộc cAMP (PKA), và tăng nồng đ?CREB cũng như phospho-CREB. Điều chỉnh tăng của các thành phần này của đường tín hiệu cAMP ?CREB tùy thuộc vào điều tr?chống trầm cảm kéo dài tương ứng với tiến trình thời gian có tác dụng điều tr?của các thuốc chống trầm cảm. Ngoài ra, điều chỉnh tăng tầng cAMP ?CREB được quan sát thấy trong đáp ứng với việc cho lâu dài các loại thuốc chống trầm cảm khác, ch?ra rằng đây chính là mục tiêu chung của điều tr?chống trầm cảm.

Ngoài việc được PKI phosphoryl hoá, CREB cũng được phosphoryl hóa bởi kinase ph?thuộc Ca2+  chẳng hạn như Ca2+/proteinkinase ph?thuộc calmodulin và bằng đường proteinkinase được hoạt hóa trong nguyên bào. Theo đường này CREB có th?là đích của nhiều đường dẫn truyền tín hiệu khác và các th?th?dẫn truyền thần kinh chúng s?hoạt hóa các tầng này.

Hoạt hóa tầng cAMP ?CREB tạo một phản ứng chống trầm cảm
Bằng chứng trực tiếp của tín hiệu cAMP ?CREB trong tác dụng điều tr?chống trầm cảm đã được khảo sát bằng các cách tiếp cận dược học, virus truyền bệnh và chuột đột biến. Trước tiên các thuốc ức ch?s?phá hủy cAMP tạo nên một phản ứng chống trầm cảm trong các mô thức hành vi của trầm cảm. Mục tiêu sơ khởi cho việc ức ch?s?phá hủy cAMP là phosphodiesterase chuyên biệt cAMP type IV (PDE4) và rolipram là một trong s?những chất ức ch?PDE4 chọn lọc đầu tiên. Ngoài ra, chúng tôi nhận thấy rằng việc cho rolipram lầu dài làm tăng s?tạo mới t?bào thần kinh  ?hồi hải mã của người lớn.

Th?hai, biểu hiện virus của CREB ?hồi hải mã của chuột tạo nên một phản ứng chống trầm cảm tương ứng với kiểu thức trầm cảm không được nhận thức và trầm cảm do thiếu s?giúp đ?t?những người có hiểu biết. Tuy nhiên các nghiên cứu khác đã chứng minh rằng các tác động của CREB tùy thuộc vào vùng não mới được trình bày. Ví d?s?hiện diện của CREB ?nhân ngoài tạo nên tác động trước trầm cảm trong khi s?hiện diện của CREB ?đột biến (-) trội gây nên phản ứng chống trầm cảm ?test chung bắt buộc. Biểu hiện chuyển đổi gen của CREB (-) trội ?các nhân ngoài thì tương ứng với hiệu qu?này. Các hiệu qu?v?mặt hành vi khác của CREB có th?được giải thích bằng các gen đích khác ?hồi hải mã (ví d?BDNF) so với các nhân ngoài (ví d?prodynorphin).

Điều chỉnh các yếu t?dinh dưỡng thần kinh và trầm cảm
Điều chỉnh CREB bởi điều tr?chống trầm cảm ch?ra rằng việc điều chỉnh biểu hiện gen cũng đóng vai trò trong tác dụng của thuốc chống trầm cảm. Đã có nhiều gen đích được nhận ra cho các thuốc chống trầm cảm nhưng BDNF là gen đã thu hút được s?chú ý và có liên quan đến s?đáp ứng tính linh hoạt của t?bào thần kinh với các thuốc chống trầm cảm. Các nghiên cứu đ?xác định các gen đích khác nữa và profil gen bằng cách s?dụng phân tích s?trình bày dạng vi th?của các gen vẫn hiện còn đang được tiến hành.
Điều tr?chống trầm cảm điều chỉnh tăng BDNF

Các yếu t?dinh dưỡng thần kinh nguyên thủy được nhận biết và nghiên cứu trong vai trò của chúng trong việc phát triển và tồn tại của t?bào thần kinh. Tuy nhiên, bây gi?rõ ràng rằng các yếu t?này được hiện diện trong não b?của người lớn và được điều chỉnh một cách mạnh m?bởi hoạt động của t?bào thần kinh và là cần thiết cho s?sống còn và chức năng của các t?bào thần kinh người lớn. Trên cơ s?của những xem xét này, rõ ràng rằng tại sao giảm BDNF có th?có những hậu qu?nghiêm trọng đến chức năng của các cấu trúc não ph?thuộc h?viền vốn dĩ kiểm soát khí sắc và nhận thức. Ngược lại, điều tr?chống trầm cảm gây nên điều chỉnh tăng BDNF ?hồi hải mã và v?não ?loài gặm nhấm. Tăng BDNF tu?thuộc vào điều tr?lâu dài và được quan sát thấy với các loại thuốc chống trầm cảm khác nhưng không thấy ?các loại thuốc hướng thần khác. BDNF có th?được trông mong là bảo v?các t?bào thần kinh khỏi b?tổn hại do stress gây ra do glucocorticoids tăng hoặc các lạoi tổn thương t?bào thần kinh khác.

BDNF có hiệu qu?chống trầm cảm trong các mô thức hành vi của trầm cảm
Kh?năng mà BDNF góp phần vào tác động của điều tr?chống trầm cảm được ủng h?bởi các nghiên cứu v?mặt hành vi qua việc tái kết hợp các mô thức BDNF và chuột chuyển đổi gen. S?xâm nhập BDNF hồi hải mã tạo nên phản ứng giống chống trầm cảm ?các mô thức trầm cảm do thiếu s?giúp đ?t?những người có hiểu biết và mô thức chung bắt buộc. Hiệu qu?chống trầm cảm của BDNF được quan sát sau khi turyền một lần so với việc cho một chất chống trầm cảm hóa học lập đi lập lại và tương đối kéo sái (lên đến 10 ngày sau khi truyền). Trình bày qua 1nhiều s?chuyển đổi gen đột biến (-) trội của th?th?BDNF, trkB, ?hồi hải mã và các cấu trúc não trước khác cuũng được báo cáo là ngăn chặn hiệu qu?điều tr?chống trầm cảm, chứng t?rằng tín hiệu BDNF là cần thiết cho đáp ứng chống trầm cảm.

Truyền một lựơng rất nh?BDNF vào rãnh lưng, một vùng não giữa nơi các thân t?bào 5-HT định v? cũng tạo nên một đáp ứng chống trầm cảm trong mô thức nhận biết được s?thiếu h?tr? Các nghiên cứu này cũng ch?ra rằng BDNF có th?góp phần đáp ứng chống trầm cảm ?c?não trước và các cấu trúc ?thân não thông qua tác động trên nhềiu t?bào thần kinh khác. Nói một cách khác, có th?việc truyền một lượng rất nh?BDNF vào hồi hải mã ảnh hưởng đến chức năng thần kinh 5-HT thông qua tác động tiền synapse và vì th?có th?tăng cường tạo tín hiệu 5-HT như quan sát được sau khi truyền BDNF vào thân não.

Gi?thiết dinh dưỡng thần kinh của trầm cảm
Nghiên cứu cơ bản và các th?nghiệm lâm sàng của BDNF đã đưa ra một gi?thiết dinh dưỡng của trầm cảm và tác động chống trầm cảm. Gi?hiết này một phần dựa trên các nghiên cứu chứng t?rằng stress giảm BDNF, giảm s?tạo mới t?bào thần kinh và gây nên teo các t?bào thần kinh tháp CA3. Các nghiên cứu hình ảnh não b?và hậu t?vong cung cấp thêm s?ủng h? chứng t?rằng teo và mất t?bào ?các cấu trúc của h?viền, gồm c?hồi hải mã, v?não trước trán và hạnh nhân. Ngược lại điều tr?chống trầm cảm trái ngược với các ảnh hưởng của stress và trầm cảm, gia tăng nồng đ?BDNF, tăng s?tạo mới t?bào thần kinh và đảo ngược hoặc ngăn chặn s?teo và mất t?bào do stress và trầm cảm gây ra. Các nghiên cứu hình ảnh não và hậu t?vong h?tr?thêm cũng như nghiên cứu cơ bản s?là cần thiết đ?th?nghiệm thêm nữa gi?thiết này. Bất luận th?nào, các nghiên cứu cho đến hiện tại cung cấp bằng chứng thú v?là tính linh hoạt của t?bào thần kinh là một yếu t?quyết định trong sinh lý bệnh và điều tr?chống trầm cảm.

Đây ch?là một s?liệt kê một phần các tầng dẫn truyền tín hiệu và các yếu t?có th?góp phần điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh ?người lớn bằng thuốc chống trầm cảm.

Các thuốc chống trầm cảm ảnh hưởng đến h?thống các yếu t?dinh dưỡng thần kinh khác
Bởi vì bằng chứng lầm sàng và tiền lâm sàng có liên quan đến các yếu t?dinh dưỡng thần kinh trong sinh lý bệnh và điều tr?chống trầm cảm, các nghiên cứu đã được hướng dẫn đ?khảo sát các h?thống yếu t?dinh dưỡng thần kinh. Một trong những hiệu qu?mạnh m?nhất đã được nhận biết cho đến thời điểm hiện tại là điều tr?chống trầm cảm làm tăng trình bày yếu t?2 tăng trưởng nguyên bào sợi (Fibroblast growth factor-2) (FGF-2). FGF-2 được biết có ảnh hưởng mạnh trên s?tạo mới t?bào thần kinh trong suốt quá trình phát triển và trong não người lớn và có th?góp phần vào việc điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh của thuốc chống trầm cảm. Các nghiên cứu đang tiến hành đ?khảo sát vai trò của FGF-2 trong điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh và điều chỉnh hành vi trong các mô thức trầm cảm của thuốc chống trầm cảm. Một vài yếu t?tăng trưởng khác đã được xác định bằng phân tích những mảng nh?và mô t?biểu hiện gen bao gồm yếu t?tăng trưởng nội mạch, neuritin và VGF. Các nghiên cứu hiện đang tiến hành đ?xác định tầm quan trọng v?mặt chức năng của các yếu t?tăng trưởng này trong các mô thức trầm cảm.

Các bằng chứng lâm sàng của mối liên h?giữa tính kinh hoạt của t?bào thần kinh và điều tr?chống trầm cảm
Các nghiên cứu cơ bản đã chứng minh rõ ràng rằng điều tr?chống trầm cảm điều chỉnh s?dẫn truyền tín hiệu, biểu hiện gen và các phản ứng của t?bào đại diện cho s?linh hoạt của t?bào thần kinh. Khó khăn hơn đ?đ?cập đến  vấn đ?này trong các nghiên cứu lâm sàng, những bằng chứng được tập họp một cách chậm chạp. Các nghiên cứu hình ảnh não b?đã được ch?dẫn đ?khảo sát ảnh hưởng của thuốc chống trầm cảm trên th?tích các vùng não cu vùng não của h?viền. Một nghiên cứu đã chứng minh rằng teo hồi hải mã t?l?nghịch với đ?dài thời gian mà bệnh nhân s?dụng thuốc chống trầm cảm. Một nghiên cứu theo chiều dọc trên các bệnh nhân stress sau chấn thương trước và sau điều tr?chống trầm cảm đã nhận thấy có một s?đảo ngược một phần teo hồi hải mã ?các bệnh nhân dùng thuốc. Nghiên cứu sau đã chứng minh có một s?tương ứng trong trí nh?lời trong đáp ứng với điều tr?chống trầm cảm.

Bằng chứng ?cấp phân t?cũng được cung cấp bằng các nghiên cứu hậu t?vong. Nồng đ?CREB phản ứng kháng nguyên tăng ?các bệnh nhân có điều tr?chống trầm cảm ?thời điểm t?vong so với các bệnh nhân không dùng thuốc. Ngoài ra nồng đ?BDNF tăng ?các bệnh nhân dùng thuốc chống trầm cảm ?thời điểm t?vong. Mặc dù các hiệu qu?này phải được tái tạo và được kéo dài thêm (ví d?việc điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh) trong các ngân hàng mô hậu t?vong, các kết qu?ứng với gi?thiết cho rằng tính linh hoạt của t?bào thần kinh được điều chỉnh tăng ?các bệnh nhân có dùng thuốc chống trầm cảm.

Các mục tiêu mới trong điều tr?chống trầm cảm
Gi?thiết cho là điều tr?chống trầm cảm làm tăng tính linh hoạt của t?bào thần kinh đã đ?xuất một s?mục tiêu mới cho s?phát triển thuốc men. Tuy nhiên cũng như bất k?cơ ch?v?cơ bản quan trọng, điều cần phải quan tâm là các thuốc được sản xuất cho những mục tiêu như th?không ảnh hưởng đến chức năng bình thường của não. Tuy nhiên điều chỉnh tính linh hoạt t?bào thần kinh là một lĩnh vực nghiên cứu lý thú cho việc thiết kết các thuốc mới cho nhiều ch?định khác nhau bao gồm học hành, trí nh?  nhận thức, khí sắc và các rối loạn do thoái hóa thần kinh. Phần này thảo luận một vài trong s?các mục tiêu trong bối cảnh các đường thần kinh được điều chỉnh bằng chống trầm cảm và stress.

Các mục tiêu đ?điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh của các thuốc chống trầm cảm
Việc nhận biết dẫn truyền tín hiệu và biểu hiện gen chịu trách nhiệm cho tác động điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh bằng thuốc chống trầm cảm là mục tiêu của n?lực nghiên cứu. S?tái hoạt hóa tầng tín hiệu cAMP ?CREB bằng cách s?dụng cách tiếp cận dược học hoặc chuyển gen đã được báo cáo là làm tăng c?việc phát triển và sống còn của các t?bào thần kinh mới sinh ?hồi hải mã ủng h?kh?năng thuốc chống trầm cảm tăng s?tạo mới t?bào thần kinh thông qua việc điều chỉnh con đường nội bào này. Mục tiêu gen của CREB cũng như các yếu t?dinh dưỡng / tăng trưởng khác đã được chứng minh là đ?điều chỉnh s?tạo mới t?bào thần kinh người lớn gồm BDNF, FGF-2 và yếu t?tăng trưởng giống insulin. Bởi vì điều tr?chống trầm cảm gia tăng c?BDNF và FGF-2, hau yếu t?này hiện đang được khảo sát.

Các mục tiêu cho việc điều chỉnh các tầng cAMP ?CREB
Có một vài v?trí khác nhau trong con đường cAMP mà có th?là mục tiêu cho việc phát triển thuốc men. Một trong những v?trí đã được chứng minh là có hiệu qu?trong điều tr?chống trầm cảm là ức ch?PDE4 và s?phá hủy cAMP. Rolipram là một chất ức ch?chọn lọc PDE4 đã được chứng minh là có hiệu qu?chống trầm cảm trong các th?nghiệm lâm sàng ban đầu và các mô thức hành vi của trầm cảm. Tuy nhiên s?dụng rolipram trên lâm sàng đã b?hạn ch?bởi chính tác dụng ph?của nó, buồn nôn nguyên phát.

The post TÍNH LINH HOẠT CỦA TBTK HẬU QU?CỦA STRESS VÀ TÁC DỤNG ĐIỀU TR?CHỐNG TRẦM CẢM appeared first on Bệnh Viện Tâm Thần TP. HCM.

]]>
//3xdata.com/tinh-linh-hoat-cua-tbtk-hau-qua-cua-stress-va-tac-dung-dieu-tri-chong-tram-cam-2/feed/ 0