I – Bệnh Alzheimer là gì ?

Bệnh Alzheimer là một loại bệnh tiến triển ngày càng nặng dần với đặc điểm là sự hủy diệt từ từ các tế bào thần kinh trong não.

Bệnh được một bác sĩ người Đức tên là Alois Alzheimer phát hiện lần đầu tiên vào năm 1907.

Bệnh ít khi xuất hiện trước tuổi 65 và tuổi càng cao thì khả năng bị mắc bệnh ngày càng tăng. Hiện nay tại Mỹ cứ trong mỗi 20 người ở lứa tuổi 65 thì có 1 người bị bệnh này, còn ở lứa tuổi bằng hoặc trên 85 thì có 3 đến 5 người bị bệnh.

Ngoài tuổi tác, một số yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ bị bệnh này bao gồm:

–    Nữ giới
–    Có cha mẹ hoặc anh chị em ruột bị bệnh này
–    Tiền sử chấn thương đầu
–    Đã bị hội chứng Down

II – Triệu chứng và diễn tiến bệnh:

Bệnh thường khởi phát rất chậm và dần dần theo thời gian sẽ trở nên nặng hơn. Các triệu chứng xuất hiện đầu tiên thường là thay đổi tính tình và giảm trí nhớ. Người bệnh trở nên dễ mệt mỏi, tức giận hoặc lo âu. Thường hay quên đồ dùng mình để chỗ nào nên hay mất thời gian tìm kiếm. Ủi quần áo hoặc vặn nước thường quên tắt sau khi làm xong. Đi đến những nơi quen thuộc thì dễ dàng nhưng nếu đến những nơi lạ thì dễ lạc đường. Sự suy giảm trí nhớ bệnh lý này khác với sự giảm trí nhớ nhẹ có thể gặp ở người già bình thường .

Bảng phân biệt triệu chứng giảm trí nhớ trong bệnh Alzheimer và ở người già bình thường

Dần dần trí nhớ người bệnh ngày càng giảm. Họ thường quên tên của món đồ mà họ muốn gọi, quên tên các bạn thân, không hiểu các con số trên hóa đơn tính tiền, không hiểu những gì mình đọc trong sách báo, không thể viết và không thể lập được kế hoạch làm việc hằng ngày. Lúc này người bệnh bắt đầu khó hoà nhập vào môi trường xã hội chung quanh, thường dễ nổi giận vô cớ, hay la lối, ăn mặc không phù hợp với hoàn cảnh.

Cuối cùng người bệnh trở nên lú lẫn, không biết ngày tháng năm, không nói được tên địa danh nơi họ đang sống, nếu đi ra khỏi nhà thì thường hay đi lang thang và không tìm được đường về, đêm khó ngủ, không thể nói chuyện mạch lạc với người chung quanh, quên tên và không nhận ra con cái, không thể tự làm những việc cơ bản hằng ngày như tắm rửa, ăn uống, làm vệ sinh cá nhân. Lúc này người thân sẽ phải chăm sóc bệnh nhân về mọi mặt và trong mọi lúc.

Khoảng 30% bệnh nhân có ảo giác và 30% bệnh nhân có hoang tưởng. 40 – 50% bệnh nhân có các triệu chứng trầm cảm và lo âu.

Diễn tiến bệnh sẽ trở nên nặng hơn một cách từ từ . Thời gian sống trung bình của người bệnh từ lúc phát bệnh đến lúc chết thường là từ 8 – 10 năm. Bệnh nhân thường chết vì suy kiệt hoặc do các bệnh lý phối hợp như viêm phổi, bệnh tim mạch …

III – Nguyên nhân bệnh:

Nguyên nhân bệnh cho đến nay vẫn chưa được xác định rõ ràng ngoài một số nhận xét sau:

–         Về di truyền: 40% bệnh nhân có người thân trong gia đình bị bệnh này.
–         Quan sát đại thể não của bệnh nhân thì thấy các dấu hiệu điển hình sau: teo não lan tỏa, rãnh võ não nông và não thất rộng ra.
–         Quan sát vi thể não của bệnh nhân thì thấy các dấu hiệu cổ điển và khá đặc trưng cho bệnh lý sau :

sự xuất hiện các mảng tuổi già (được tạo ra bởi một loại protein dạng amyloid và bao quanh bởi xác các tế bào thần kinh chết, khi nghiên cứu não của các bệnh nhân Alzheimer đã chết người ta thấy số lượng và mật độ của các mảng này càng cao thì bệnh càng nặn), các đám rối sợi thần kinh (thường thấy ở vỏ não, hồi hải mả, chất đen …), sự mất tế bào thần kinh (đặc biệt ở vùng vỏ não và hồi hải mả), sự mất các khớp nối thần kinh (khoảng 50% ở vùng vỏ nảo).

–         Ngoài ra một số chất dẫn truyền thần kinh như  acetylcholine và norepinephrine cũng được nghĩ là bị thiếu hụt trong bệnh lý Alzheimer.

IV – Điều trị:

Kết hợp điều trị tâm lý (cung cấp thông tin đầy đủ về bệnh cho bệnh nhân và gia đình, khuyến khích bệnh nhân tham gia các hoạt động giải trí, nghệ thuật … ), điều trị bằng thuốc men (các thuốc điều trị rối loạn nhận thức như các loại ức chế men cholinesterase, selegiline … , điều trị các triệu chứng loạn thần, trầm cảm hay lo âu nếu có ), duy trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ và chế độ vận động thích hợp ./.

1. LÊ QUỐC NAM
   TRƯỞNG PHÒNG KẾ HOẠCH TỔNG HỢP
   BỆNH VIỆN TÂM THẦN TP. HỒ CHÍ MINH