Mặc dù hiện nay thuốc chống trầm cảm hữu hiệu đã được s�?dụng rộng rãi, nhưng đối với bệnh nhân trầm cảm cao tuổi vẫn có những thách thức điều tr�?chuyên biệt. Bệnh nhân cao tuổi d�?cảm nhiễm với các biến c�?bất lợi của thuốc, tương tác thuốc giữa các thuốc chống trầm cảm với nhau và với các thuốc khác, giảm phân phối thuốc �?thận và gan. Thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCA) và thuốc ức ch�?chọn lọc tái thu hồi serotonin (SSRI) có hiệu qu�?điều tr�?trên bệnh nhân cao tuổi có rối loạn trầm cảm. Tuy vậy, TCA lại có nhiều vấn đ�?v�?mặt an toàn và kh�?năng được dung nạp gây khó khăn cho việc đạt được liều điều tr�?thỏa đáng, và đa s�?SSRI đều kết hợp với nhiều tương tác thuốc và tăng nguy cơ của các biến c�?bất lợi thường gặp như buồn nôn, kích động, mất ng�?và loạn năng tình dục.

Mirtazapine và venlafaxine có tác động kép chống trầm cảm trên c�?hai h�?thống chất dẫn truyền thần kinh noradrenergic và serotonergic. Tác dụng chống trầm cảm của mirtazapine t�?ra có liên quan với s�?tăng cường dẫn truyền thần kinh noradrenergic lẫn serotonergic, và trái với venlafaxine, mirtazapine trực tiếp chẹn các th�?th�?5HT2 và 5HT3 sau xi-náp một cách mạnh m�? Tác động chẹn trực tiếp này có th�?giải thích cho các tác dụng giải lo âu và cải thiện giấc ng�?có lợi của mirtazapine và xuất đ�?thấp các biến c�?bất lợi điển hình thường đi kèm với SSRI.

Mirtazapine có tính chất dược động học thuận lợi, với nguy cơ thấp v�?tương tác thuốc. Mirtazapine được báo cáo là có hiệu qu�?và được dung nạp tốt trên bệnh nhân trầm cảm cao tuổi trong các nghiên cứu không đối chứng và các nghiên cứu đối chứng so sánh với amitriptyline và trazo-done. Tuy vậy, mirtazapine chưa được so sánh với các SSRI trong một th�?nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên, có đối chứng trên bệnh nhân trầm cảm cao tuổi. Do đó, mục tiêu của nghiên cứu này là các tác gi�?nghiên cứu hiệu qu�?và kh�?năng được dung nạp của mirtazapine và paroxetine trên bệnh nhân cao tuổi b�?trầm cảm ch�?yếu trong giai đoạn cấp (8 tuần) và trong giai đoạn m�?rộng (16 tuần).

Phương pháp: Bệnh nhân hợp l�?là người b�?trầm cảm ch�?yếu và không b�?sa sút trí tu�? tối thiểu 65 tuổi; h�?được phân ngẫu nhiên đ�?dùng mirtazapine hoặc paroxetine mỗi ngày một lần, với liều tăng dần trong 42 ngày. Hiệu qu�?được đánh giá và bằng thang điểm Ham-D và Ấn tượng Lâm sàng Toàn cục (CGI), kh�?năng dung nạp được đánh giá qua các biến c�?bất lợi. Kết qu�? Trong 255 bệnh nhân được phân ngẫu nhiên, có 126 người dùng mirtazapine và 120 người dùng paroxetine được đưa vào phân tích hiệu qu�? S�?khác biệt thuận lợi cho mirtazapine được nhận thấy �?mức thay đổi trung bình của điểm s�?Ham-D-17 so với ban đầu. Những khác biệt có ý nghĩa khác là v�?t�?l�?bệnh nhân được xếp loại là có đáp ứng (giảm 50% điểm s�?Ham-D-17 so với ban đầu) vào ngày 14 và thuyên giảm (điểm s�?Ham-D-17 £7) vào ngày 42. Thời gian trung bình đến khi đáp ứng là 26 ngày �?nhóm mirtazapine và 40 ngày �?nhóm paroxetine. Nhóm mirtazapine còn cho thấy Yếu t�?I (Lo âu/Cơ th�?hóa) và Yếu t�?VI (Rối loạn giấc ng�? trên thang điểm giảm nhiều hơn. Hiệu qu�?của hai thuốc được duy trì trong suốt giai đoạn m�?rộng. Trong giai đoạn cấp, bệnh nhân dùng paroxetine có kh�?năng ngưng điều tr�?nhiều hơn vì biến c�?bất lợi.

BÀN LUẬN:

Đây là nghiên cứu có đối chứng đầu tiên so sánh mirtazapine với một thuốc SSRI trên bệnh nhân trầm cảm cao tuổi. Kết qu�?chứng minh rằng trong những tuần đầu điều tr�? tác dụng chống trầm cảm của mirtazapine xuất hiện rõ rệt hơn tác dụng của paroxetine một cách có ý nghĩa.

Bệnh nhân trầm cảm thường b�?kích động và lo âu nhiều và có th�?thấy khó dung nạp được những triệu chứng này. Trong nghiên cứu này, mirtazapine được nhận thấy có tính chất giải lo âu hơn hẳn paroxetine. Điểm s�?yếu t�?Ham-D Lo âu/Cơ th�?hóa giảm có ý nghĩa với mirtazapine so với paroxetine, bắt đầu t�?tuần th�?nhất. Kết qu�?này ủng h�?cho kết qu�?của Kat và cộng s�?đã báo cáo rằng 63% s�?bệnh nhân trầm cảm cao tuổi có triệu chứng lo âu được cải thiện hoặc rất nhiều với mirtazapine.

Bệnh nhân điều tr�?mirtazapine, so với paro-xetine, có s�?cải thiện có ý nghĩa v�?giấc ng�?bắt đầu t�?tuần đầu, khi đo bằng mức giảm điểm s�?yếu t�?Ham-D Rối loạn giấc ng�? Bệnh nhân cao tuổi thường b�?mất ng�? và có th�?tr�?nên tồi t�?hơn khi dùng SSRI, bao gồm paroxetine và sertraline.

Trong nghiên cứu này, bệnh nhân dùng mirtazapine được khởi tr�?với liều 15 mg và được dung nạp tốt. Bệnh nhân dùng mirtazapine báo cáo ít biến c�?bất lợi hơn so với bệnh nhân dùng paroxetine. Nhóm paroxetine có nhiều bệnh nhân ngưng điều tr�?vì biến c�?bất lợi hơn (paroxetine: 26,25 so với mirtazapine:14,8%).

Điều đặc biệt quan trọng và có ý nghĩa lâm sàng trong điều tr�?bệnh nhân cao tuổi là không có trường hợp h�?huyết áp nào trong s�?bệnh nhân dùng mirtazapine trong nghiên cứu này. Tương t�? không thấy s�?thay đổi có ý nghĩa lâm sàng v�?kết qu�?ECG hoặc sinh hiệu.

Mirtazapine làm cân nặng trung bình tăng có mức đ�?so với ban đầu, trong khi paroxetine đi kèm với s�?giảm nh�?th�?trọng trung bình so với ban đầu. Bệnh nhân trầm cảm cao tuổi hay có các triệu chứng th�?chất nhiều hơn bệnh nhân trầm cảm còn tr�? bao gồm các triệu chứng chán ăn, sút cân, lo âu và kích động, và mất ng�? Tăng cảm giác thèm ăn và cân nặng có th�?là triệu chứng mong muốn vì bệnh nhân trầm cảm cao tuổi thường báo cáo ăn không ngon miệng và sút cân.

V�?thiết k�?nghiên cứu, chúng tôi chọn paroxetine làm thuốc SSRI so sánh vì nó thường được dùng trên bệnh nhân cao tuổi và vì đặc tính lâm sàng của nó gần tương t�?như đặc tính của mirtazapine, vì th�?s�?giúp cho việc làm mù khi nghiên cứu. Liều paroxetine được chấp nhận là 20 mg/ngày đến 50 mg/ngày �?người lớn và 10 mg/ngày đến 40 mg/ngày trên bệnh nhân cao tuổi. Liều 20 mg được chọn trong nghiên cứu của chúng tôi nhằm bảo đảm một liều thuốc thỏa đáng đ�?có hiệu qu�?tối ưu. Liều khởi tr�?20 mg của paroxetine thường được dùng trong các nghiên cứu trên bệnh nhân trầm cảm cao tuổi, tuy một s�?nghiên cứu đã dùng liều 10 mg trên bệnh nhân ngoại trú.

KẾT LUẬN:

Trong những tuần đầu điều tr�? tác dụng chống trầm cảm �?nhóm mirtazapine xuất hiện rõ nét hơn, gợi ý rằng mirtazapine có khởi phát tác động sớm hơn. Mirtazapine còn cho thấy có kh�?năng được dung nạp tốt hơn và thật s�?là một lựa chọn có giá tr�?đ�?điều tr�?trầm cảm trên bệnh nhân cao tuổi. (Am J Geriat Psychiatry 2002; 10:541-550).

Lược dịch Bs.Vũ Kim Hoàn, P.K�?hoạch Tổng hợp, BVTT/Tp.HCM

THAM KHẢO:

Alan F. Schatzberg, Charlotte Kremer, Heidi E. Rodrigues, Greer M. Murphy Jr., và Nhóm Nghiên cứu So sánh Mirtazapine và Paroxetine

The post SO SÁNH NGẪU NHIÊN, MÙ ĐÔI GIỮA MIRTAZAPINE VÀ PAROXETINE TRÊN BỆNH NHÂN TRẦM CẢM CAO TUỔI appeared first on Bệnh Viện Tâm Thần TP. HCM.