Danh sách các bệnh nhân động kinh nổi tiếng rất lớn. VD, theo Barrois (1922), động kinh của Mahomet cũng không chắc lắm và tác gi�?ch�?đ�?ngh�?là một hoang tưởng k�?bí; hay như Dante cũng được xem là động kinh vì ông có viết vài dòng như sau: “et cadi como corpore morto cade�?mà được dịch là “tôi té xuống giống như một cơ th�?chết�?nhưng người ta không nhận thấy bất kì tổn thương nào hay tình trạng mất ý thức nào của Dante. Còn “cơn co giật�?của Molière ch�?là cơn co thắt với trạng thái khó th�?nặng như trong bệnh lao. Còn riêng Piere Le Grand chắc chắn là b�?gần như co thắt �?mặt. Maupassant thì b�?liệt toàn thân như ông đãviết: “tôi b�?giang mai, cuối cùng �?giang mai thực s�? và nặng n�?mà đã từng làm chết François Ier. Tôi cảm thấy t�?hào, thấy bất hạnh v�?điều đó, và tôi khinh b�?tất c�?bọn tư sản. Chúa ơi, tôi là người b�?giang mai, và vì vậy, tôi không còn s�?chạm phải nó nữa�?�?/p>

Jules César (100-44 trước CN)

Shakespeare đã nói bóng gió v�?chứng động kinh của v�?hoàng đ�?này trong v�?kịch Jules César trong màn 2 của hồi th�?II:

Cassius:           Nè, bình tĩnh đi, tôi xin anh đấy, có phải César b�?ngất ?

Cassa:            Ông ta đ�?vật xuống trước Ngh�?trường, bọt mép sùi ra mồm, và không nói được một lời.

Brutus:             Tôi d�?dàng tin  anh là: ông ấy b�?động kinh.

Cassius:         Ah, không phải là César b�?động kinh sao ? Nhưng anh, tôi và chú nh�?Cassa

Cassa:            Tôi không hiểu các anh đang nói gì, nhưng tôi biết rằng César b�?té �?/p>

Mặc dù có nhiều mâu thuẩn giữa những k�?âm mưu, nhưng không còn nghi ng�?gì v�?việc César b�?động kinh vào 2 năm cuối của cuộc đời. Sueton xác định rõ 2 cơn: 1 cơn �?Cordoue (trận Pharsale) và 1 cơn �?Châu Phi (trận Thapsus). Plutarque xác định rằng các cơn bắt đầu bằng cảm giác kiến bò, run một chi và lan dần theo chiều dài cơ th�?cho đến lúc tr�?thành toàn th�?hóa với mất ý thức, gợi ý một cơn động kinh cục b�?vận động jackson toàn th�?hóa th�?phát.

Nếu chúng ta đ�?ý đến rằng �?cuối đời, César có biểu hiện đau đầu, rối loạn trí nh�? thay đổi hành vi tác phong, thì s�?tồn tại của cơn động kinh giải thích điều mà một vài nhà s�?học gợi ý có kh�?năng có u não vùng cận đỉnh (u màng não hay u sao bào). Riêng gi�?thuyết v�?gôm giang mai, có v�?như là còn phải bàn cãi. Theo Barrois (1922), César được gọi là “chồng của tất c�?ph�?n�?và là v�?của tất c�?các ông chồng” nhưng giang mai có tồn tại vào thời kì đó không ?

Saint-Paul (6 – 67 sau CN)

Các nhà lịch s�?như Landsborough (1987) và nhất là Verceletto (1994)  đã đưa ra những bình luận v�?chẩn đoán bệnh của Sain-Paul khá thuyết phục trong quyển “Revue Neurologique”. Có th�?tóm tắt như sau:

(1)    Saint-Paul có mắc phải một chứng bệnh mãn tính không ?  Câu tr�?lời là chắc chắn có. Ông đã không được đón nhận như trong thư ông gởi cha Galates có nói v�?điều này, vì nhằm không lây lan một s�?bệnh và nhất là động kinh.

(2)    Bệnh mãn tính này có phải là động kinh không ? Trong các tác phẩm của Saint-Paul, ta có th�?thấy kh�?năng có cơn động kinh cảm giác vận động vùng mặt, theo sau  một tình trạng xuất thần mà vì vậy tông đ�?này cảm thấy được đưa lên thiên đàng.

Jeanne d’Arc (1412 -1431)

Gi�?thuyết v�?bệnh động kinh thái dương được Ratnasuriya (1986) và Foote – Smith & Bayne (1991) gợi ý do cách nhìn của Jeanne d’Arc.

“Khi tôi 13 tuổi, tôi đã tiếc l�?cho Lãnh chúa biết v�?tiếng nói dạy cho tôi t�?điều khiển bản thân. Lần đầu tiên nghe thấy, tôi rất s�? Tiếng nói bắt đầu vào khoảng hè, khoảng chừng giữa trưa. Tôi đang �?trong vườn và tôi đã không nhịn ăn vào hôm trước đó. Cái gọi là tiếng nói �?phía bên phải, phía nhà th�? lâu lâu, cùng lúc với tiếng nói, tôi nhìn thấy ánh sáng và luôn luôn thì ánh sáng �?bên cạnh tiếng nói”. Đó là mô t�?của Jeanne mà có th�?là cơn cục b�?với ảo thanh và ảo th�?

Foote-Smith và Bayne (1991) đã đưa ra chẩn đoán là một động kinh do âm thanh kích hoạt (musicogenique), một dạng động kinh phản xạmà cơn khởi phát do kích thích giác quan đặc biệt lặp đi lặp lại. �?đây có th�?là tiếng chuông nhà th�?Domrémy, mặc dù cô đã nói với chính cô là: “Hôm qua, tôi nghe thấy âm thanh 3 lần, một lần buổi sáng, một lần vào buổi kinh chiều và một lần khi chuông cầu kinh đức m�?Maria buổi tối”.

Theo Critchley (1937), gi�?thuyết v�?bệnh lao cũng được gợi ý dựa trên s�?kiện mà các đao ph�?cho Jeanne k�?lại là tim và ruột của cô không b�?đốt cháy. Một gi�?thuyết táo bạo khi biết rằng có u lao calci hóa �?màng ngoài tim và lao hạch mạc treo của Jeanne d’Arc. Đó là Ranasuriya (1986) đ�?ngh�?rằng Jeanne d’Arc có th�?có u lao trong não do có th�?Jeanne b�?nhiễm bệnh dựa trên những d�?kiện là: cô có một người ch�?chăn bò và vào thời đó, lao bò rất ph�?biến.

Napoléon Ier (1769 – 1821)

Gi�?thuyết v�?bệnh động kinh �?v�?hoàng đ�?này dựa trên 2 giai đoạn của cuộc đời ông.

Lần đầu tiên, xuất hiện đột ngột vào đêm ngày 10/91804, theo như lời k�?của Charles-Maurice de Talleyrand: “ông té ngã xuống đất; ông ch�?kịp bảo tôi đóng cửa lại. Tôi cởi cái cravate cho ông ấy vì ông b�?ngộp th�? ông không nôn chút nào, nhưng rên r�?và sùi bọt mép ra. Ông b�?một kiểu co giật kéo dài khoảng 15 phút; chúng tôi đặt ông ấy lên gh�?bành; ông bắt đầu nói và sửa sang quần áo tr�?lại; chúng tôi dặn dò với nhau là phải gi�?kín và nữa gi�?sau đó, ông đang trên đường đến Karsruhe”.

Lần th�?2 vào năm 1806, một n�?diễn viên hài kịch George 20 tuổi  la lớn một cách hoảng hốt khi nhận thấy Napoléon sắp ngất đi và đang kêu cứu. Sau đó, người ta biết rằng gã bạo chúa đã b�?một cơn động kinh. Khi hắn tỉnh dậy, câu hỏi đầu tiên của hắn là tại sao hoàng hậu và mọi người lại �?trong phòng hắn. Và khi hắn biết rằng h�?đến vì tiếng la của cô George thì hắn nhảy chồm một cách hung hãn lên cô, và ném cô ra cửa ngay giữa khuya. Ngày hôm sau, cô này nhận được lệnh phải rời khỏi Paris đ�?đi Saint Petersbourg.

Gustave Flaubert (1821 – 1880)

S�?thật v�?bệnh động kinh của Flaubert ít gây ng�?vực. Tất c�?các bác sĩ đều chấp nhận rằng những cơn động kinh của Flaubert là th�?phát sau một tổn thương não.

Bệnh của nhà văn này bắt đầu vào ngày 1/2/1844, năm ông 22 tuổi nhưng người ta cũng ghi nhận rằng có th�?Flaubert đã có cơn động kinh t�?thời niên thiếu. Sau cơn vào ngày 1/2/1844 là nhiều cơn khác được ghi nhận trong quyển Souvenirs littéraires. Maxime du Camp, bạn của nhà văn và Gérard de Seneville có viết: “đột nhiên, không biết tại sao, Gustave ngẩng đầu lên, v�?mặt xanh xao thoáng qua giống như b�?mất hồn. Anh mắt của anh ta đầy lo lắng, và anh ta nhún vai t�?v�?ngao ngán. Anh ta nói: Tôi có một đóm lửa trong mắt trái; sau đó vài giây; Tôi có một đóm lửa trong mắt phải, tất c�?với tôi đều có màu của vàng. Tình trạng này có th�?kéo  dài nhiều phút. Đôi khi sau cơn có một s�?hiện tượng khác. Mặt ông không còn xanh xao nữa, không còn diễn t�?s�?thất vọng nữa, mà ông đi nhanh v�?giường, nằm dài ra một cách chán chường và thê thảm, giống như là t�?đặt cuộc đời vào cái quan tài. Sau đó, ông viết: “Tôi có được những lời hướng dẫn. Đây là người đánh xe, tôi nghe thấy tiếng nhạc, tôi nhìn thấy những cái đèn lồng của quán ăn” (ông trãi qua những ảo giác v�?dĩ vãng, khi sống lại một cách bệnh lý v�?một cảnh mà ông đã trãi qua trong cơn động kinh lần đầu tiên). Sau đó, ông rên r�?một cách đau đớn và cơn co giật lại tiếp tục. Đến lúc cực điểm, cơ thể�?bắt đầu run giật. Tiếp sau đó là một giấc ng�?sâu, và b�?đau đớn toàn thân nhiều ngay sau đó”.

Dường như đó là cơn động kinh cục b�? ban đầu đơn giản, sau đó phức tại, và đôi khi chuyển thành toàn th�?hóa.

Vào lúc đầu của bệnh, các cơn cách xa nhau mặc dù rất khó xác định chính xác tần xuất cơn trong khoảng thời gian 1850 đến 1870, giai đoạn mà Flaubert sống ẩn cư �?nhà của Croisset, nơi đó ông đã viết các tiểu thuyết: Madame Bovary (1857), Salammbô (1862), L’éducation sentimental (1865).

Theo H. Gastaut, vùng tổn thương phải liên quan với v�?não vùng chẩm, chính xác hơn là vùng th�?vân. Điều này giải thích vì sao tất c�?các cơn động kinh đều bắt đầu bằng cảm giác th�?giác sơ cấp, như ánh đom đóm. Nhưng cũng có th�?vùng tổn thương trãi dài t�?thùy chẩm đến thùy thái dương mới giải thích được triệu chứng tâm thần và tâm lý giác quan của cơn động kinh kéo dài sau khởi phát của triệu chứng th�?giác.

Còn v�?bản chất của tổn thương thì không th�?xác định được. Có nhiều gi�?thuyết khác nhau: u, xơ vữa động mạch, giang mai. Theo Gastaut, có 2 gi�?thuyết có th�?có nhất: d�?dạng mạch máu bẩm sinh vùng chẩm xuất huyết vào năm 22 tuổi mà phải vài năm sau đó mới phát hiện thấy s�?tiềm tàng của bệnh; th�?2, là teo não lan tỏa ưu th�?vùng chẩm �?thái dương mắc phải liên quan đến sinh n�?mà không biết rõ chi tiết, hay do một chất gây động kinh được tiết l�?là có liên quan đến một rối loạn gặp phải �?giới tr�?người Paris và người normand.

DostoÐevski (1821 �?1881)

Trong một thời gian dài, Gastaut đã xác nhận rằng nhà văn này mắc phải động kinh thực th�?th�?phát do một tổn thương thùy thái dương. Chính nhà văn lãng mạn này mô t�?v�?tiền triệu kì l�?v�?một trạng thái xuất thần như sau: “đ�?là một thời điểm đau kh�?kéo dài 5 �?6 giây mà ai cũng cảm thấy s�?hiện diện của một s�?hòa âm kinh khiếp và của th�?ánh sáng đáng s�? Đó là biểu hiện của cảm giác đó. Cũng lúc đó tình trạng xuất thần tràn ngập vào bạn. Nếu tình trạng này kéo dài hơn 5 giây, linh hồn không còn có th�?chịu đựng được nữa và biến mất. Trong vòng 5 giây đó, tôi sống với hoàn toàn cảm giác tồn tại đầy tính người, và đ�?có được thời điểm đó, tôi sẳn sàng đem cho toàn b�?cuộc đời tôi mà không cần nghĩ rằng như vậy là quá đắt�?/p>

Cho đến lúc đọc thấy tài liệu “La création littéraire chez DostoÐevski�?của Jacques Catteau (1978), Gastaut b�?thuyết phục rằng động kinh của DostoÐevski là động kinh chức năng, độc lập với tổn thương não và đáp ứng với chẩn đoán một loại động kinh t�?phát. Đặc biệt, cơn có một tình trạng suy giảm v�?ý thức trước đó. Đúng là triệu chứng của cơn co giật đáp ứng hoàn hảo với một cơn động kinh vận động toàn th�?hóa, đặc trưng cho một động kinh t�?phát toàn th�?hóa: tiếng hét đầu tiên, mất ý thức, té ngã và gây ra vết thương, co giật trương lực cơ toàn th�?hóa; sau đó tr�?nên mãn tính, không kềm tiểu được, hôn mê với th�?phì phì, sùi bọt mép, lú lẫn sau cơn.

Đây là xác nhận chính xác của Major Ermakov và người v�?th�?2 của nhà văn là Anne Grigorievna.

Có nhiều lý luận đ�?chẩn đoán động kinh t�?phát: tính bẩm sinh co giật gia đình (một trong 4 đứa con của nhà văn chết do co giật cơn lớn), không có bất kì dấu hiệu thần kinh hay tâm thần do tổn thương thực th�?não, xuất hiện đột ngột gần như không loại tr�?biểu hiện vào buổi tối trong giấc ng�?đầu tiên, vài cơn được DostoÐevski xác nhận là cơn run giật hay vài cơn là cơn rung giật cơ che dấu hai bên.

Vincent Van Gogh (1853 – 1890)

Ông b�?xem là bệnh tâm thần cho đến khi có bài thuyết trình của H. Gastaut tại Bảo tàng Municipal tại La Haye vào th�?Hai 28 tháng 11 năm 1955. với một đầu đ�? “Bệnh của Van Gogh được xem như là một hướng mới v�?khái niệm của động kinh tâm thần vận động” (Gastaut, 1956).

Các cơn bệnh của nhà ngh�?sĩ bắt đầu vào năm 1888 dưới hình thức tâm thần vận động thường xuất hiện sau giai đoạn lú lẫn hay một dạng như mất ý thức. Trong cơn đầu tiên, Van Gogh ném một chai rượu vào mặt Gauguin trước khi b�?đi nằm và ng�? không còn nh�?gì vào hôm sau nữa. Trong cơn th�?2, ông vũ trang bằng một con dao cạo và đuổi theo một người bạn; t�?cắt dái tai trái và mang đến cho một cô gái điếm, “cô bạn Rachel của ông”, sau đó ông nằm ngh�? thức dậy vào hôm sau thì ông không còn nh�?gì vào lúc s�?việc xãy ra.

Tháng Tư năm 1889, ông đánh một người bảo v�? sau đó vừa chạy trốn vừa la hét với tình trạng ảo giác v�?dĩ vãng, vì ông tin rằng b�?một cảnh sát và môt đám đông đe dọa ông mà điều này đã xãy ra trước đó 2 tháng.

Người ta ghi nhận tình trạng lú lẫn kéo dài có th�?đến vài tuần, tình cảm kì l�? hội chứng t�?động, các giai đoạn kích động, cơn lúc ng�? gợi ra các giai đoạn miên hành hay ác mộng ghê s�?

Khi xét đến chẩn đoán động kinh, Gastaut nhận định rằng: “Tính cách của Van Gogh phù hợp với động kinh thái dương: d�?xúc động, tính xung động cực điểm, xung động tấn công xung quanh hay bản thân, giảm hoạt động tình dục”. Cuối cùng, ông giải thích những đặc tính sau đó của cơn động kinh vì việc s�?dụng rượu quá mức mà Van Gogh mắc phải khi ông đến Paris vào năm 1886, rượu vang và nhất là rượu apxanh, dù biết rằng, chất độc cuối có th�?dẫn đến tình trạng kích thích, cơn co giật và tổn thương não.

Nhiều bác sĩ điều tr�?cho Van Gogh khi ông nhập viện điều tr�?�?Saint-Rémy, cũng nghĩ đến chẩn đoán này. BS Rey, nội trú BV Arles, là người nhận điều tr�?Van Gogh sau v�?cắt tai, đã đưa ra chẩn đoán là: “một dạng động kinh đặc trưng bởi tình trạng ảo giác và giai đoạn kích động lú lẫn tâm thần mà còn b�?nặng thêm do s�?dụng rượu quá mức”. �?BV Saint-Rémy, BS Peyron đã viết trong bản xác nhận 24 gi�?rằng: “tôi nhận định dựa trên hậu qu�?của tất c�?những điều trước đây, rằng ông Van Gogh là đối tượng b�?động kinh �?#8221;. Vã lại, Van Gogh đã được điều tr�?bằng bromure, là cách điều tr�?động kinh vào thời kì đó.

Tuy nhiên, chẩn đoán này kém thuyết phục hơn so với chẩn đoán v�?bệnh của Flaubert và của Dostoievski. Vào năm 1922 và 1981, một cuộc điều tra trên nhiều BS chuyên khoa nhằm tìm ra chẩn đoán v�?bệnh của Van Gogh cho kết qu�?như sau: 55 cho là động kinh, 41 cho là loạn thần, 13 cho là tâm thần phân liệt, 10 cho là rối loạn nhân cách, 9 cho là loạn thần hưng trầm cảm.

Bs Trần Trung Nghĩa, lược dịch

The post MỘT S�?BỆNH NHÂN ĐỘNG KINH NỔI TIẾNG appeared first on Bệnh Viện Tâm Thần TP. HCM.

Chắc chắn hay có kh�?năng: in đậm;
có th�? in thường;
không chắc lắm: in nghiêng

Danh sách các bệnh nhân động kinh nổi tiếng rất lớn. VD, theo Barrois (1922), động kinh của Mahomet cũng không chắc lắm và tác gi�?ch�?đ�?ngh�?là một hoang tưởng k�?bí; hay như Dante cũng được xem là động kinh vì ông có viết vài dòng như sau: “et cadi como corpore morto cade�?mà được dịch là “tôi té xuống giống như một cơ th�?chết�?nhưng người ta không nhận thấy bất kì tổn thương nào hay tình trạng mất ý thức nào của Dante. Còn “cơn co giật�?của Molière ch�?là cơn co thắt với trạng thái khó th�?nặng như trong bệnh lao. Còn riêng Piere Le Grand chắc chắn là b�?gần như co thắt �?mặt. Maupassant thì b�?liệt toàn thân như ông đãviết: “tôi b�?giang mai, cuối cùng �?giang mai thực s�? và nặng n�?mà đã từng làm chết François Ier. Tôi cảm thấy t�?hào, thấy bất hạnh v�?điều đó, và tôi khinh b�?tất c�?bọn tư sản. Chúa ơi, tôi là người b�?giang mai, và vì vậy, tôi không còn s�?chạm phải nó nữa�?�?/p>

Jules César (100-44 trước CN)

Shakespeare đã nói bóng gió v�?chứng động kinh của v�?hoàng đ�?này trong v�?kịch Jules César trong màn 2 của hồi th�?II:

Cassius:           Nè, bình tĩnh đi, tôi xin anh đấy, có phải César b�?ngất ?

Cassa:            Ông ta đ�?vật xuống trước Ngh�?trường, bọt mép sùi ra mồm, và không nói được một lời.

Brutus:             Tôi d�?dàng tin  anh là: ông ấy b�?động kinh.

Cassius:         Ah, không phải là César b�?động kinh sao ? Nhưng anh, tôi và chú nh�?Cassa

Cassa:            Tôi không hiểu các anh đang nói gì, nhưng tôi biết rằng César b�?té �?/p>

Mặc dù có nhiều mâu thuẩn giữa những k�?âm mưu, nhưng không còn nghi ng�?gì v�?việc César b�?động kinh vào 2 năm cuối của cuộc đời. Sueton xác định rõ 2 cơn: 1 cơn �?Cordoue (trận Pharsale) và 1 cơn �?Châu Phi (trận Thapsus). Plutarque xác định rằng các cơn bắt đầu bằng cảm giác kiến bò, run một chi và lan dần theo chiều dài cơ th�?cho đến lúc tr�?thành toàn th�?hóa với mất ý thức, gợi ý một cơn động kinh cục b�?vận động jackson toàn th�?hóa th�?phát.

Nếu chúng ta đ�?ý đến rằng �?cuối đời, César có biểu hiện đau đầu, rối loạn trí nh�? thay đổi hành vi tác phong, thì s�?tồn tại của cơn động kinh giải thích điều mà một vài nhà s�?học gợi ý có kh�?năng có u não vùng cận đỉnh (u màng não hay u sao bào). Riêng gi�?thuyết v�?gôm giang mai, có v�?như là còn phải bàn cãi. Theo Barrois (1922), César được gọi là “chồng của tất c�?ph�?n�?và là v�?của tất c�?các ông chồng” nhưng giang mai có tồn tại vào thời kì đó không ?

Saint-Paul (6 – 67 sau CN)

Các nhà lịch s�?như Landsborough (1987) và nhất là Verceletto (1994)  đã đưa ra những bình luận v�?chẩn đoán bệnh của Sain-Paul khá thuyết phục trong quyển “Revue Neurologique”. Có th�?tóm tắt như sau:

(1)    Saint-Paul có mắc phải một chứng bệnh mãn tính không ?  Câu tr�?lời là chắc chắn có. Ông đã không được đón nhận như trong thư ông gởi cha Galates có nói v�?điều này, vì nhằm không lây lan một s�?bệnh và nhất là động kinh.

(2)    Bệnh mãn tính này có phải là động kinh không ? Trong các tác phẩm của Saint-Paul, ta có th�?thấy kh�?năng có cơn động kinh cảm giác vận động vùng mặt, theo sau  một tình trạng xuất thần mà vì vậy tông đ�?này cảm thấy được đưa lên thiên đàng.

Jeanne d’Arc (1412 -1431)

Gi�?thuyết v�?bệnh động kinh thái dương được Ratnasuriya (1986) và Foote – Smith & Bayne (1991) gợi ý do cách nhìn của Jeanne d’Arc.

“Khi tôi 13 tuổi, tôi đã tiếc l�?cho Lãnh chúa biết v�?tiếng nói dạy cho tôi t�?điều khiển bản thân. Lần đầu tiên nghe thấy, tôi rất s�? Tiếng nói bắt đầu vào khoảng hè, khoảng chừng giữa trưa. Tôi đang �?trong vườn và tôi đã không nhịn ăn vào hôm trước đó. Cái gọi là tiếng nói �?phía bên phải, phía nhà th�? lâu lâu, cùng lúc với tiếng nói, tôi nhìn thấy ánh sáng và luôn luôn thì ánh sáng �?bên cạnh tiếng nói”. Đó là mô t�?của Jeanne mà có th�?là cơn cục b�?với ảo thanh và ảo th�?

Foote-Smith và Bayne (1991) đã đưa ra chẩn đoán là một động kinh do âm thanh kích hoạt (musicogenique), một dạng động kinh phản xạmà cơn khởi phát do kích thích giác quan đặc biệt lặp đi lặp lại. �?đây có th�?là tiếng chuông nhà th�?Domrémy, mặc dù cô đã nói với chính cô là: “Hôm qua, tôi nghe thấy âm thanh 3 lần, một lần buổi sáng, một lần vào buổi kinh chiều và một lần khi chuông cầu kinh đức m�?Maria buổi tối”.

Theo Critchley (1937), gi�?thuyết v�?bệnh lao cũng được gợi ý dựa trên s�?kiện mà các đao ph�?cho Jeanne k�?lại là tim và ruột của cô không b�?đốt cháy. Một gi�?thuyết táo bạo khi biết rằng có u lao calci hóa �?màng ngoài tim và lao hạch mạc treo của Jeanne d’Arc. Đó là Ranasuriya (1986) đ�?ngh�?rằng Jeanne d’Arc có th�?có u lao trong não do có th�?Jeanne b�?nhiễm bệnh dựa trên những d�?kiện là: cô có một người ch�?chăn bò và vào thời đó, lao bò rất ph�?biến.

Napoléon Ier (1769 – 1821)

Gi�?thuyết v�?bệnh động kinh �?v�?hoàng đ�?này dựa trên 2 giai đoạn của cuộc đời ông.

Lần đầu tiên, xuất hiện đột ngột vào đêm ngày 10/91804, theo như lời k�?của Charles-Maurice de Talleyrand: “ông té ngã xuống đất; ông ch�?kịp bảo tôi đóng cửa lại. Tôi cởi cái cravate cho ông ấy vì ông b�?ngộp th�? ông không nôn chút nào, nhưng rên r�?và sùi bọt mép ra. Ông b�?một kiểu co giật kéo dài khoảng 15 phút; chúng tôi đặt ông ấy lên gh�?bành; ông bắt đầu nói và sửa sang quần áo tr�?lại; chúng tôi dặn dò với nhau là phải gi�?kín và nữa gi�?sau đó, ông đang trên đường đến Karsruhe”.

Lần th�?2 vào năm 1806, một n�?diễn viên hài kịch George 20 tuổi  la lớn một cách hoảng hốt khi nhận thấy Napoléon sắp ngất đi và đang kêu cứu. Sau đó, người ta biết rằng gã bạo chúa đã b�?một cơn động kinh. Khi hắn tỉnh dậy, câu hỏi đầu tiên của hắn là tại sao hoàng hậu và mọi người lại �?trong phòng hắn. Và khi hắn biết rằng h�?đến vì tiếng la của cô George thì hắn nhảy chồm một cách hung hãn lên cô, và ném cô ra cửa ngay giữa khuya. Ngày hôm sau, cô này nhận được lệnh phải rời khỏi Paris đ�?đi Saint Petersbourg.

Gustave Flaubert (1821 – 1880)

S�?thật v�?bệnh động kinh của Flaubert ít gây ng�?vực. Tất c�?các bác sĩ đều chấp nhận rằng những cơn động kinh của Flaubert là th�?phát sau một tổn thương não.

Bệnh của nhà văn này bắt đầu vào ngày 1/2/1844, năm ông 22 tuổi nhưng người ta cũng ghi nhận rằng có th�?Flaubert đã có cơn động kinh t�?thời niên thiếu. Sau cơn vào ngày 1/2/1844 là nhiều cơn khác được ghi nhận trong quyển Souvenirs littéraires. Maxime du Camp, bạn của nhà văn và Gérard de Seneville có viết: “đột nhiên, không biết tại sao, Gustave ngẩng đầu lên, v�?mặt xanh xao thoáng qua giống như b�?mất hồn. Anh mắt của anh ta đầy lo lắng, và anh ta nhún vai t�?v�?ngao ngán. Anh ta nói: Tôi có một đóm lửa trong mắt trái; sau đó vài giây; Tôi có một đóm lửa trong mắt phải, tất c�?với tôi đều có màu của vàng. Tình trạng này có th�?kéo  dài nhiều phút. Đôi khi sau cơn có một s�?hiện tượng khác. Mặt ông không còn xanh xao nữa, không còn diễn t�?s�?thất vọng nữa, mà ông đi nhanh v�?giường, nằm dài ra một cách chán chường và thê thảm, giống như là t�?đặt cuộc đời vào cái quan tài. Sau đó, ông viết: “Tôi có được những lời hướng dẫn. Đây là người đánh xe, tôi nghe thấy tiếng nhạc, tôi nhìn thấy những cái đèn lồng của quán ăn” (ông trãi qua những ảo giác v�?dĩ vãng, khi sống lại một cách bệnh lý v�?một cảnh mà ông đã trãi qua trong cơn động kinh lần đầu tiên). Sau đó, ông rên r�?một cách đau đớn và cơn co giật lại tiếp tục. Đến lúc cực điểm, cơ thể�?bắt đầu run giật. Tiếp sau đó là một giấc ng�?sâu, và b�?đau đớn toàn thân nhiều ngay sau đó”.

Dường như đó là cơn động kinh cục b�? ban đầu đơn giản, sau đó phức tại, và đôi khi chuyển thành toàn th�?hóa.

Vào lúc đầu của bệnh, các cơn cách xa nhau mặc dù rất khó xác định chính xác tần xuất cơn trong khoảng thời gian 1850 đến 1870, giai đoạn mà Flaubert sống ẩn cư �?nhà của Croisset, nơi đó ông đã viết các tiểu thuyết: Madame Bovary (1857), Salammbô (1862), L’éducation sentimental (1865).

Theo H. Gastaut, vùng tổn thương phải liên quan với v�?não vùng chẩm, chính xác hơn là vùng th�?vân. Điều này giải thích vì sao tất c�?các cơn động kinh đều bắt đầu bằng cảm giác th�?giác sơ cấp, như ánh đom đóm. Nhưng cũng có th�?vùng tổn thương trãi dài t�?thùy chẩm đến thùy thái dương mới giải thích được triệu chứng tâm thần và tâm lý giác quan của cơn động kinh kéo dài sau khởi phát của triệu chứng th�?giác.

Còn v�?bản chất của tổn thương thì không th�?xác định được. Có nhiều gi�?thuyết khác nhau: u, xơ vữa động mạch, giang mai. Theo Gastaut, có 2 gi�?thuyết có th�?có nhất: d�?dạng mạch máu bẩm sinh vùng chẩm xuất huyết vào năm 22 tuổi mà phải vài năm sau đó mới phát hiện thấy s�?tiềm tàng của bệnh; th�?2, là teo não lan tỏa ưu th�?vùng chẩm �?thái dương mắc phải liên quan đến sinh n�?mà không biết rõ chi tiết, hay do một chất gây động kinh được tiết l�?là có liên quan đến một rối loạn gặp phải �?giới tr�?người Paris và người normand.

DostoÐevski (1821 �?1881)

Trong một thời gian dài, Gastaut đã xác nhận rằng nhà văn này mắc phải động kinh thực th�?th�?phát do một tổn thương thùy thái dương. Chính nhà văn lãng mạn này mô t�?v�?tiền triệu kì l�?v�?một trạng thái xuất thần như sau: “đ�?là một thời điểm đau kh�?kéo dài 5 �?6 giây mà ai cũng cảm thấy s�?hiện diện của một s�?hòa âm kinh khiếp và của th�?ánh sáng đáng s�? Đó là biểu hiện của cảm giác đó. Cũng lúc đó tình trạng xuất thần tràn ngập vào bạn. Nếu tình trạng này kéo dài hơn 5 giây, linh hồn không còn có th�?chịu đựng được nữa và biến mất. Trong vòng 5 giây đó, tôi sống với hoàn toàn cảm giác tồn tại đầy tính người, và đ�?có được thời điểm đó, tôi sẳn sàng đem cho toàn b�?cuộc đời tôi mà không cần nghĩ rằng như vậy là quá đắt�?/p>

Cho đến lúc đọc thấy tài liệu “La création littéraire chez DostoÐevski�?của Jacques Catteau (1978), Gastaut b�?thuyết phục rằng động kinh của DostoÐevski là động kinh chức năng, độc lập với tổn thương não và đáp ứng với chẩn đoán một loại động kinh t�?phát. Đặc biệt, cơn có một tình trạng suy giảm v�?ý thức trước đó. Đúng là triệu chứng của cơn co giật đáp ứng hoàn hảo với một cơn động kinh vận động toàn th�?hóa, đặc trưng cho một động kinh t�?phát toàn th�?hóa: tiếng hét đầu tiên, mất ý thức, té ngã và gây ra vết thương, co giật trương lực cơ toàn th�?hóa; sau đó tr�?nên mãn tính, không kềm tiểu được, hôn mê với th�?phì phì, sùi bọt mép, lú lẫn sau cơn.

Đây là xác nhận chính xác của Major Ermakov và người v�?th�?2 của nhà văn là Anne Grigorievna.

Có nhiều lý luận đ�?chẩn đoán động kinh t�?phát: tính bẩm sinh co giật gia đình (một trong 4 đứa con của nhà văn chết do co giật cơn lớn), không có bất kì dấu hiệu thần kinh hay tâm thần do tổn thương thực th�?não, xuất hiện đột ngột gần như không loại tr�?biểu hiện vào buổi tối trong giấc ng�?đầu tiên, vài cơn được DostoÐevski xác nhận là cơn run giật hay vài cơn là cơn rung giật cơ che dấu hai bên.

Vincent Van Gogh (1853 – 1890)

Ông b�?xem là bệnh tâm thần cho đến khi có bài thuyết trình của H. Gastaut tại Bảo tàng Municipal tại La Haye vào th�?Hai 28 tháng 11 năm 1955. với một đầu đ�? “Bệnh của Van Gogh được xem như là một hướng mới v�?khái niệm của động kinh tâm thần vận động” (Gastaut, 1956).

Các cơn bệnh của nhà ngh�?sĩ bắt đầu vào năm 1888 dưới hình thức tâm thần vận động thường xuất hiện sau giai đoạn lú lẫn hay một dạng như mất ý thức. Trong cơn đầu tiên, Van Gogh ném một chai rượu vào mặt Gauguin trước khi b�?đi nằm và ng�? không còn nh�?gì vào hôm sau nữa. Trong cơn th�?2, ông vũ trang bằng một con dao cạo và đuổi theo một người bạn; t�?cắt dái tai trái và mang đến cho một cô gái điếm, “cô bạn Rachel của ông”, sau đó ông nằm ngh�? thức dậy vào hôm sau thì ông không còn nh�?gì vào lúc s�?việc xãy ra.

Tháng Tư năm 1889, ông đánh một người bảo v�? sau đó vừa chạy trốn vừa la hét với tình trạng ảo giác v�?dĩ vãng, vì ông tin rằng b�?một cảnh sát và môt đám đông đe dọa ông mà điều này đã xãy ra trước đó 2 tháng.

Người ta ghi nhận tình trạng lú lẫn kéo dài có th�?đến vài tuần, tình cảm kì l�? hội chứng t�?động, các giai đoạn kích động, cơn lúc ng�? gợi ra các giai đoạn miên hành hay ác mộng ghê s�?

Khi xét đến chẩn đoán động kinh, Gastaut nhận định rằng: “Tính cách của Van Gogh phù hợp với động kinh thái dương: d�?xúc động, tính xung động cực điểm, xung động tấn công xung quanh hay bản thân, giảm hoạt động tình dục”. Cuối cùng, ông giải thích những đặc tính sau đó của cơn động kinh vì việc s�?dụng rượu quá mức mà Van Gogh mắc phải khi ông đến Paris vào năm 1886, rượu vang và nhất là rượu apxanh, dù biết rằng, chất độc cuối có th�?dẫn đến tình trạng kích thích, cơn co giật và tổn thương não.

Nhiều bác sĩ điều tr�?cho Van Gogh khi ông nhập viện điều tr�?�?Saint-Rémy, cũng nghĩ đến chẩn đoán này. BS Rey, nội trú BV Arles, là người nhận điều tr�?Van Gogh sau v�?cắt tai, đã đưa ra chẩn đoán là: “một dạng động kinh đặc trưng bởi tình trạng ảo giác và giai đoạn kích động lú lẫn tâm thần mà còn b�?nặng thêm do s�?dụng rượu quá mức”. �?BV Saint-Rémy, BS Peyron đã viết trong bản xác nhận 24 gi�?rằng: “tôi nhận định dựa trên hậu qu�?của tất c�?những điều trước đây, rằng ông Van Gogh là đối tượng b�?động kinh �?#8221;. Vã lại, Van Gogh đã được điều tr�?bằng bromure, là cách điều tr�?động kinh vào thời kì đó.

Tuy nhiên, chẩn đoán này kém thuyết phục hơn so với chẩn đoán v�?bệnh của Flaubert và của Dostoievski. Vào năm 1922 và 1981, một cuộc điều tra trên nhiều BS chuyên khoa nhằm tìm ra chẩn đoán v�?bệnh của Van Gogh cho kết qu�?như sau: 55 cho là động kinh, 41 cho là loạn thần, 13 cho là tâm thần phân liệt, 10 cho là rối loạn nhân cách, 9 cho là loạn thần hưng trầm cảm.

Bs Trần Trung Nghĩa, lược dịch

The post MỘT S�?BỆNH NHÂN ĐỘNG KINH NỔI TIẾNG appeared first on Bệnh Viện Tâm Thần TP. HCM.