Sắp xếp lại các tiêu chuẩn đoán Migraine
Phân loại mới v�?các chứng đau đầu do căng thẳng
Đưa thêm vào chứng nhức đầu do dây tam thoa-thực vật và một s�?chứng nhức đầu tiên phát và th�?phát chưa từng được phân loại trước đây ; các chứng nhức đầu th�?phát liên quan tới rối loạn tâm thần cũng được đưa vào (xem bảng 1).
Các cơ s�?và nguyên tắc  của ICHD-2 đã được chi tiết hóa rộng rãi trong một tạp chí chuyên đ�?(Tạp chí Cephalalgia với 160 trang), nhưng gần đây nhất một s�?các biên tập hữu trách của tạp chí đã thực hiện một dạng « phiên bản ngắn »  mang tính truyền bá v�?các chứng đau đầu tiên phát, là dạng gặp rất nhiều khó khăn trong chẩn đoán. Thêm vào đó là một bảng hướng dẩn chẩn đoán rất được hoan nghênh.
ICHD-1 (1998) ICHD-2 (2004)

Bảng 1. Nội dung bảng phân loại lần 1 và lần 2 các loại nhức đầu theo Hiệp hội Nhức đầu Quốc t�? (ICHD-1 và ICHD-2)

II. MIGRAINE

1. Các tiêu chuẩn chẩn đoán migraine không tiền triệu thì không thay đổi :
A. Có ít nhất 5 cơn đáp ứng các tiêu chuẩn dười đây
B. Nếu không điều tr�? cơn nhức đầu s�?kéo dài t�?4 đến 72 gi�?br /> C. Cơn nhức đầu có ít nhất 2 trong 4 đặc trưng sau : một bên, đập theo mạch, cường đ�?t�?trung bình đến nặng, các hoạt động th�?lực thường ngày s�?làm nhức đầu nặng hơn (thí d�?leo cầu thang)
D. Cơn nhức đầu kèm theo ít nhất 1 trong 2 hiện tượng sau : buồn nôn và/hoặc nôn, thấy đốm sáng và/hoặc nghe thấy thoáng âm thanh
E. Cơn nhức đầu không phải do một rối loạn khác

2 .Tuy nhiên cách phân loại và tiêu chuẩn chẩn đoán migraine có tiền triệu đã thay đổi rõ nét (xem bảng 2 và 3).
• Hiện nay, các dấu hiệu của cơn thoáng điển hình ch�?còn khoanh vùng �?những người có dấu chứng v�?loạn chức năng v�?não, đặc biệt là vùng v�?não vận động : thường là các rối loạn th�?giác, tuy nhiên cũng có các rối loạn cảm giác và thỉnh thoảng rối loạn ngôn ng�?(1.2.1 bảng 2).

• Các khảo sát gần đây đã đưa thêm vào một nhóm ph�?là “cơn thoáng điển hình với nhức đầu không migraine�?(1.2.2 bảng 2). Loại nhức đầu này có th�?có nhiều dạng: đau vùng mặt do mạch máu, đau nửa đầu kịch phát mãn tính và đau nửa đầu kéo dài.
• Còn v�?cơn tiền triệu nhưng không nhức đầu kèm theo sau đó (1.2.3 bảng 2) thì chúng phải khác với tai biến thiếu máu não, là loại thường gặp �?những bệnh nhân trên 40 tuổi và có thời gian cơn thoáng kéo dài một cách không điển hình và/hoặc không được có các dấu chứng của migraine .
• Các tiêu chuẩn chẩn đoán migraine yếu nửa người có tính gia đình (MHF, xem1.2.4 bảng 2) bao gồm cơn migraine có tiền triệu, với 3 điểm đặc biệt : cơn thoáng có kèm khiếm khuyết vận động (yếu nửa người) kéo dài hơn nửa tiếng tới c�?ngày; có ít nhất một thân nhân trực h�?cũng b�?migraine với những đặc điểm tương t�? MHF b�?kèm với một đột biến của một gène mã hóa một tiểu đơn v�?của các kênh calci điện th�?l�?thuộc dạng P/Q hoặc của gène mã hóa một tiểu đơn v�?xúc tác men Na+/K+ ATPase. �?c�?hai trường hợp, đột biến đều gây tình trạng kích thích v�?não quá mức t�?đó tạo một quá trình “Suy sụp v�?não lan truyền�?(Cortical Spreading Depression) được coi như chịu trách nhiệm v�?dấu hiệu cơn thoáng.

Khi các cơn migraine đáp ứng tiêu chuẩn lâm sàng của MHF nhưng lại không có tiền s�?gia đình, chúng s�?được xếp vào nhóm “migraine yếu nửa người rãi rác�? là một mục mới trong bảng phân loại nhức đầu.

• Thuật ng�?“migraine th�?đáy não�?(xem 1.2.6 bảng 2) còn mới, thay th�?cho “migraine đáy não�?đ�?làm rõ ngầm ý v�?s�?liên quan một cách có h�?thống với phần đáy của thân não. Chẩn đoán này bao gồm ít nhất hai trong các triệu chứng dưới đây của cơn thoáng, không hằng định : khó nói, chóng mặt, ù tai, giảm thính lực, nhìn đôi, thất điều, dấu hiệu th�?giác �?cùng lúc �?vùng th�?trường thái dương và góc mũi hai mắt, d�?cảm đối xứng đồng b�?và suy giảm ý thức.Tuy nhiên chẩn đoán này không th�?đặt ra nếu có rối loạn vận động vì có một t�?l�?cao các MHF (60%) có triệu chứng đáy não.

Nhức đầu th�?đáy não phải đáp ứng các tiêu chuẩn của migraine không cơn thoáng.

3. Những hội chứng từng đợt �?tr�?em thường là dấu hiệu tiên báo cho migraine.Bảng phân loại ICHD-1 phân biệt chúng làm hai nhóm ph�? cơn chóng mặt kịch phát lành tính và cơn yếu nửa người qua lại. Còn ICHD-2 ch�?giữ�?lại th�?chóng mặt và thêm vào hai th�?mới.

Các cơn nôn ói chiếm đến 2,5% tr�?đ�?tuổi học đường.Đây là những đợt tái diển và định hình với buồn nôn và nôn ói, kéo dài t�?một gi�?đến nhiều ngày và không có lý do.
• Migraine vùng bụng rất thường gặp, có tới 12% tr�?đ�?tuổi học đường. Các cơn thường kèm đau bụng, chán ăn, buồn nôn và đôi khi nôn. Khám lâm sàng và xét nghiệm b�?sung giúp loại trừ�?các  nguyên nhân khác có th�?có của chứng này.
• Cơn chóng mặt kịch phát lành tính đặc trưng bởi s�?lập đi lập lại các cơn (ít nhất 5 cơn) với vô s�?các đợt chóng mặt t�?hết sau những khoảng thời gian không xác định (t�?vài phút tới vài gi�?. Trong cơn, khám thần kinh cũng như các chức năng thính lực và tiền đình đều bình thường.

4 .Migraine võng mạc hiếm. Chẩn đoán được đặt ra sau ít nhất hai cơn với các dấu hiệu th�?giác �?một mắt (nhấp nháy, mất th�?giác, ám điểm) đi kèm hoặc sau đó không quá một gi�?là cơn nhức đầu kiểu migraine (đáp ứng đ�?tiêu chuẩn của migraine không cơn thoáng).
Phải loại trừ�?các trường hợp mất th�?lực một bên khác: tai biến thiếu máu thoáng qua, tổn thương thần kinh th�? bong võng mạc�?/p>

5. Biến chứng của migraine, trước đây ICHD-1 ghi nhận gồm migraine liên tục  và nhồi máu do migraine. ICHD-2  thêm vào migraine mãn tính, cơn thoáng kéo dài không gây nhồi máu và các cơn co giật.

Chẩn đoán migraine mãn tính được đặt ra khi một cơn nhức đầu migraine kéo dài suốt ít nhất 15 ngày trong tháng, trong ít nhất 3 tháng liên tục. Thêm nữa là không có việc s�?dụng điều tr�?kháng migraine, vốn thường là nguồn gây nhức đầu mãn tính.
ICHD-2 nhấn mạnh việc chẩn đoán phân biệt dứt khoát giữa migraine mãn tính và nhức đầu mãn tính sau lạm dụng thuốc ch�?làm được sau khi đã trải qua hội chứng cai : nhức đầu không bớt �?trường hợp đầu, nhưng lại hết sau vài tuần �?trường hợp sau.

• Migraine liên tục  là một cơn migraine nhức đầu d�?dội gây l�?người kéo dài hơn 72 gi�?
  Cơn thoáng không gây nhồi máu hiếm. Chẩn đoán được đặt ra khi những triệu chứng của cơn thoáng, giống như các cơn trước đây, kéo dài hơn một tuần l�?
  Nhồi máu migraine cũng không nhiều. Cần đặt ra khi có một hay nhiều cơn thoáng điển hình kéo dài hơn một tiếng.Xác định qua chẩn đoán hình ảnh.
  Một cơn co giật có th�?do cảm ứng t�?một cơn migraine với cơn thoáng (migralepsie), càng làm nhấn mạnh đến bản chất d�?kích động não b�?của bệnh nhân migraine. Chẩn đoán đòi hỏi phải có cơn co giật trong cơn thoáng hay sau đó một tiếng.

6 .Khá nhiều bệnh nhân b�?chứng nhức đầu có nét giống migraine (10 tới 40% theo các nghiên cứu đoàn h�?, chúng không đáp ứng đ�?các tiêu chuẩn của migraine cũng như của bất k�?nhóm ph�?nào. Tạm phân loại chúng vào nhóm “kh�?năng migraine�?/p>

ICHD-1	ICHD-2
1.2.1          migraine với cơn thoáng điển hình 1.2.2          migraine với cơn thoáng kéo dài 1.2.3          migraine yếu nửa người có tính gia đình 1.2.4          migraine th�?đáy 1.2.5          cơn thoáng dạng migraine không có nhức đầu 1.2.6          migraine với đôi lúc có cơn thoáng	1.2.1          migraine với cơn thoáng điển hình 1.2.2          cơn thoáng điển hình có nhức đầu không migraine 1.2.3          cơn thoáng điển hình không có nhức đầu 1.2.4          migraine yếu nửa người có tính gia đình 1.2.5          migraine yếu nửa người rải rác 1.2.6          migraine th�?đáy não

Bảng 2. Các nhóm ph�?trong migraine có cơn thoáng

Bảng 3: các tiêu chuẩn chẩn đoán của migraine có cơn thoáng và các nhóm ph�?theo ICHD �?1 và ICHD �?2

III. NHỨC ĐẦU DO CĂNG THẲNG
Các nhức đầu do căng thẳng là những loại nhức đầu tiên phát ph�?biến nhất. Các đặc trưng của chúng rất khác với nhức đầu migraine : nhức đầu hai bên, không đập theo mạch, cường đ�?nh�?đến trung bình, và không b�?các hoạt động th�?lực thường ngày làm nặng lên ; hơn nữa nó không đi kèm với buồn nôn (nhưng có th�?đi kèm với hiện tượng thấy chớp sáng và nghe thấy một âm thanh).

ICHD – 1 phân biệt làm hai nhóm ph�?: nhức đầu căng thẳng từng giai đoạn, với ít hơn 15 cơn một tháng, và nhức đầu căng thẳng mãn tính  với 15 cơn hoặc nhiều hơn một tháng.

Còn ICHD �?2, tiêu chuẩn được trình bày �?bảng 4, thì phân biệt nhức đầu căng thẳng làm 2 nhóm ph�? nhóm gồm những cơn nhức đầu ít xuất hiện (trung bình dưới một cơn một tháng) và nhóm nhức đầu mật đ�?thường xuyên (trung bình nhức đầu nhiều hơn một ngày cho tới ít hơn 15 ngày trong tháng). ICHD �?2 cũng đưa ra một mục cho những nhức đầu có kh�?năng do căng thẳng, có nghĩa là những chứng nhức đầu có tất c�?các đặc trưng của một nhức đầu do căng thẳng ch�?tr�?một tiêu chuẩn và không có những đặc trưng của một cơn nhức đầu migraine không cơn thoáng.
2.1. Nhức đầu do căng thẳng từng đợt ít xuất hiện
A. Có  ít nhất 10 đợt, trung bình mỗi đợt không quá một ngày trong tháng (ít hơn 12 ngày trong năm), và đáp ứng các tiêu chuẩn B �?D.
B. Nhức đầu kéo dài t�?30 phút cho đến 7 ngày
C. Nhức đầu có ít nhất 2 trong các đặc trưng sau
1. Hai bên
2. Cảm  giác ép hoặc xiết (không đập theo mạch).
3.  Cường đ�?nh�?đến trung bình
4. Không b�?các hoạt động th�?lực thường ngày làm nặng lên (thí d�?như đi hoặc leo cầu thang)
D. Hai yếu t�?sau:
1. Không buồn nôn không nôn (có th�?có chán ăn)
2. không hiện tượng thấy chớp sáng và nghe thấy một âm thanh
E. Các triệu chứng không do một rối lọan khác
2.2. Nhức đầu do căng thẳng từng đợt thường xuyên
A.         Có ít nhất 10 đợt, trung bình mỗi đợt hơn một ngày và không quá 15 ngày trong tháng (nhiều hơn 12 ngày và ít hơn 180 ngày mỗi năm).
B tới E . Giống tiêu chuẩn của nhức đầu do căng thẳng từng đợt ít xuất hiện.
2.3. Nhức đầu do căng thẳng mãn tính

The post BẢNG PHÂN LOẠI NHỨC ĐẦU MỚI appeared first on Bệnh Viện Tâm Thần TP. HCM.