Ngày 10 / 5 / 2011 – Dùng hai loại thuốc chống trầm cảm (CTC) vừa tăng chi phí và các tác dụng phụ vừa không có lợi cho người bệnh và hiệu quả không hơn đơn trị liệu ( dùng một loại thuốc CTC ) là kết quả của một nghiên cứu mù đơn, tiến cứu ngẫu nhiên đăng trên Tạp chí Tâm thần Hoa kỳ số 2 tháng 5 / 2011.
“Các bác sĩ lâm sàng không nên vội vàng kê toa kết hợp các thuốc CTC ngay từ đầu điều trị cho bệnh nhân trầm cảm nặng”. “ Sự phức tạp (khi sử dụng 2 loại thuốc CTC) – chi phí cao và gánh nặng tác dụng phụ là việc không đáng làm trong điều trị trầm cảm giai đoạn đầu”. Đây là khuyến cáo của Gs Madhukar H. Trivedi Trưởng đơn vị Rối loạn khí sắc Trường ĐH Texas Southwestern, Dallas.
Mục tiêu của nghiên cứu Phối hợp nâng cao chất lượng điều trị so sánh phương cách điều trị trầm cảm với phối hợp các thuốc CTC SSRI đơn trị liệu nhằm phát hiện có hay không việc phối hợp thuốc CTC trên đạt được kết quả gia tăng tỷ lệ thuyên giảm bệnh trong giai đoạn đầu, pha điều trị cấp tính (thời gian 12 tuần lễ) và thời gian điều trị tiếp theo (7 tháng).
Mẫu nghiên cứu tiến hành tại 6 cơ sở chăm sóc ban đầu và 9 cơ sở điều trị bệnh tâm thần gồm 665 bệnh nhân trầm cảm nặng trung bình không loạn thần và hoặc đang tái diễn trầm cảm nặng. Sử dụng phương pháp lượng giá căn bản, bệnh nhân được dùng escitalopame (tới 20 mg / ngày) kết hợp giả dược và bupropion (tới 400 mg / ngày) kết hợp esciatlopram (tới 20 mg / ngày ) hoặc venlafaxine ER (tới 300 mg / ngày) kết hợp mirtazapine (tới 45 mg / ngày).
Tình trạng thuyên giảm được xác định với điểm số ít hơn 8 và ít hơn 6 ở 2 lần đánh giá cuối theo Thang tự lượng giá nhanh triệu chứng trầm cảm (Quick Inventory of Depression Symptomatology – Self-Report) bản 16 đề mục. Đây là mục tiêu nghiên cứu chính, mục tiêu thứ 2 là các tác dụng phụ, các phản ứng bất lợi, chất lượng cuộc sống và hoạt động nghề nghiệp.
Ở tuần lễ 12 tỷ lệ thuyên giảm không khác biệt giữa các nhóm, tỷ lệ đáp ứng và hầu hết các mục tiêu nghiên cứu thứ 2 là 51 – 52 %. Tỷ lệ thuyên giảm là 38, 8 % đối với nhóm escitalopram & giả dược, 38,9 % đối với nhóm bupropion & escitalopram và 37,7 % đối với nhóm venlafaxine & mirtazapine. Tương tự, vào tháng thứ 7 không có sự khác biệt giữa các nhóm, tỷ lệ thuyên giảm là 41,8 – 46,6 %, tỷ lệ đáp ứng là 57, 4 – 59, 4 % cũng như hầu hết các mục tiêu nghiên cứu thứ 2. So sánh với nhóm escitalopram & giả dược, nhóm venlafaxine & mirtazapine có tỷ số trung bình các phản ứng bất lợi cao (5,7 so với 4,7).
“Không sự kết hợp thuốc CTC nào hơn sử dụng một loại CTC nào trong trị liệu” và “sự kết hợp venlafaxine ER & mirtazapine có thể có nhiều phản ứng phụ hơn”
Giới hạn của nghiên cứu này bao gồm thiếu sự phổ quát của tất cả các bệnh nhân trầm cảm nặng kéo dài hoặc tái diễn đang điều trị ngoại trú, khả năng liều lượng chưa đủ, chưa thiết kế mù đôi, và chưa có cấu trúc sàng lọc chẩn đoán bệnh lý ở trục I (*). Mặt khác, bệnh nhân tham gia nghiên cứu không được chọn ngẫu nhiên hoặc diễn tiến mức độ cải thiện sau pha bệnh cấp không phân theo tầng lớp.
Tóm lại, kết quả là bệnh nhân trầm cảm nặng kéo dài hoặc tái diễn và trầm cảm không kháng thuốc điều trị ngoại trú kết hợp cho thấy không có sự kết hợp thuốc CTC trong điều trị nào hơn sử dụng một loại escitaloprame ở giai đoạn cấp.
Bs Phạm Văn Trụ. BV TT Tp Hồ Chí Minh.
Theo Laurie Barclay, MD. Dual antidepressants may not be better than monotherapy. Medscape Medical News. Am J Psychiatry May 2, 2011. Abstact.
(*) Theo DSM- IV, trục I là trục liệt kê các rối loạn tâm thần ngoại trừ các rối loạn nhân cách và chậm phát triển tâm thần.
