Nhân dịp đầu năm 2014, Ts Thomas Insel, Viện trưởng Viện sức khoẻ Tâm thần Quốc gia Hoa kỳ (National Insititute of Mental Health= NIMH) đã có bài nói chuyện về 10 sự kiện quan trong liên quan đến chuyên ngành tâm thần, trong đó có thành quả của các nghiên cứu điều trị một số bệnh tâm thần không dùng thuốc.
Một điều cần ghi nhận là những nghiên cứu này xuất phát từ chính các công ty sản xuất dược. Tháng 4/2013, tạp chí Nature đăng bình luận của các nhà nghiên cứu của hãng được (Glasxo SmithKline = GSK) mô tả điều chỉnh xung động thần kinh (electroceutical) báo hiệu một lĩnh vực mới trong điều trị, đang tập trung phát triển, sáng chế các phương tiện, thiết bị có chức năng phát ra các dấu hiệu điện tử hơn là tác dụng của thuốc (cơ chế) nhằm sửa đổi hoạt động của các chất chuyển vận thần kinh trong não bộ. Điều chỉnh thần kinh (neuromodulation), một thuật ngữ được cho là tốt hơn điều chỉnh xung động thần kinh, đã bắt đầu được áp dụng trong điều trị trầm cảm bằng kích thích sâu não bộ và kích thích trực tiếp.
Điều chỉnh thần kinh đã được ứng dụng trong điều trị chứng chán ăn tâm thần (anorexia nervosa). Điều chỉnh thân kinh còn phát triển rộng hơn, trong đó có phương pháp kích thích thần kinh. Tạp chí Nature số tháng 9 giới thiệu nghiên cứu của Adam Gazzaley và cộng sự về hiệu quả điều trị tập luyện nhận thức bằng hình ảnh hoạt động video (Videogame) với mục đích tăng cường kiểm soát nhận thức. Kết quả cải thiện nhận thức trong thời gian 6 tháng ở người già hơn hẳn người trẻ không tham gia tập luyện nhận thức và khả năng nhận thức được gia tăng trong hoạt động trí nhớ và trong các dạng kiểm soát nhận thức khác.
Tập luyện nhận thức thay đổi rõ ràng theo từng vùng của não bộ. Vấn đề chính yếu là nếu “vòng cung” hoạt động hay quá trình hoạt động tâm thần bị rối loạn, thì thành công điều trị là điều chỉnh vòng cung hoạt động này đúng nhịp điệu với sự chính xác. Các chất hoá dược có thể ít chính xác hơn hiệu quả điều chỉnh thần kinh. Do đó, can thiệp nhận thức bằng điều chỉnh thần kinh là mục tiêu của quá trình trị liệu một số bệnh tâm thần kinh không dùng thuốc.
Tại các nước có chuyên ngành tâm thần – thần kinh phát triển, đã có nhiều ứng dụng trong điều trị không dùng thuốc một số bệnh như trầm cảm, bệnh Parkinson, liệt thần kinh , v.v…
Phản hồi thần kinh (neurofedback) là một trong các phương pháp điều trị không dùng thuốc được các bác sĩ Hoa kỳ, Canada, châu Âu áp dụng trong điều trị trẻ tăng động giảm chú ý (ADHD), tự kỷ, mất ngủ, đau đầu rất hiệu quả.
Đây là phương pháp phản hồi sinh học thần kinh (biofeedback), bản chất là kỹ thuật điều chỉnh tần số hoạt động sinh học thần kinh bằng các thiết bị đo sóng điện não đặc biệt và từ đó giúp người bệnh tự điều chỉnh hoạt động thông qua tín hiệu các sóng điện não dựa trên hình ảnh video (phản hồi tích cực hoặc phản hồi tiệu cực) để kiểm soát tình trạng hoạt động não bộ đang bị rối loạn của mình. Người bệnh sẽ được chỉ định áp dụng phần mềm tập luyện thông qua hình ảnh video thích hợp và kỹ thuật viên sẽ đồng thời thực hiện điều chỉnh dựa trên hình ảnh sóng điện não.
NFB được tổ chức khá rộng rãi với Hội Ứng dụng tâm sinh lý và Phản hồi sinh học (Association for Applied Psychophysiology and Biofeedback (AAPB). Hội nghiên cứu NFB quốc tế (The International Society for Neurofeedback and Research (ISNR), Hội Phản hồi sinh học Châu Âu (Biofeedback Foundation of Europe = BFE) và tổ chức đào tạo huấn luyện cấp chứng chỉ hành nghề quốc tế.
Trong tương lai, TSM sẽ được đầu tư và ứng dụng tại Tp Hồ Chí Minh đồng thời với NFB.
Bs Phạm Văn Trụ BV Tâm thần Tp Hồ Chí Minh.
