Tình dục luôn là một đề tài được quan tâm đặc biệt vì nó mang một sứ mạng thiêng liêng là duy trì, phát triển và hoàn thiện giống nòi. Ở xã hội loài người, tình dục còn chứa đựng những khía cạnh xã hội liên quan đến các giá trị đạo đức, văn hóa, pháp luật, hôn nhân gia đình, v.v… Trong tâm thần học, thuyết phân tâm cho rằng nhân cách con người được hình thành có mối liên hệ mật thiết với quá trình phát triển tình dục, đặc tính tình dục ở mỗi giai đoạn của con người cũng khác nhau.

Chúng tôi trân trọng giới thiệu bạn đọc tham khảo bài viết của Gs Henri Nhi Barte, nguyên Chủ tịch Hội Tâm thần – Tâm lý Pháp Việt, một trong những học trò xuất sắc đầu tiên của Gs Henri Ey. Bài viết đăng trên Tạp chí chuyên ngành của Hội Tâm thần Tp Hồ Chí Minh do Bs Trịnh Tất Thắng, GĐ Bv Tâm thần Tp HCM, Chủ tịch Hội dịch.

Bài viết sẽ đăng nhiều kỳ. (Ban Biên tập).

I. MỞ ĐẦU
Sự tò mò trong lĩnh vực đời sống tình dục là hiển nhiên nhưng để nói về nó thì không đơn giản. Thực vậy, nếu hoạt động tình dục mang tính phổ biến thì những hành vi thực hiện nó lại thuộc vào lĩnh vực của cá nhân. Vì thế trong lĩnh vực này chúng tôi chỉ nêu ra những kinh nghiệm của chính chúng tôi, những trao đổi thân tình của bạn bè, những thông tin có được qua những người bệnh hay có được qua những nghiên cứu đối với cộng đồng dân số, những thông tin của những nhà chuyên nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tình dục và cuối cùng là những dữ liệu khoa học thiết lập trên cơ sở quan sát về hoạt động tình dục, nghiên cứu về giải phẫu, sinh lý, nghiên cứu trên lĩnh vực sinh sản, những chất hóa học tinh tế trong việc quyến rũ bạn tình bản chất là những kích thích tố, những hành vi, những quan niệm thể chế ít nhiều được hình thành phụ thuộc vào đặc tính văn hóa xã hội, những điều này tạo ra niềm vui của sự gặp gỡ, sự thích thú, khoái lạc trong quan hệ tình dục trong khuôn khổ thể chế hôn nhân hoặc chỉ là những cuộc gặp gỡ tự do.

Cấm kỵ xã hội
Những từ để chỉ bộ phận sinh dục thật đa dạng, phong phú. Những từ quá cụ thể, quá rõ ràng để chỉ bộ phận sinh dục thường trở thành những điều cấm kỵ trong đời sống xã hội. Người ta phải sử dụng các cách diễn đạt gián tiếp bằng cách sử dụng những ngôn từ bóng bảy, ngôn ngữ trẻ em, dùng từ lóng v.v… để ám chỉ các cơ quan sinh dục cũng như các hành vi tình dục.

Giới tính
Giới tính dùng để chỉ sự khác nhau giữa cơ quan sinh dục nam và nữ. Ở nữ gọi là âm hộ, âm hộ bao gồm : âm đạo, môi lớn, môi nhỏ, âm vật, tử cung, buồng trứng chúng cấu tạo nên bộ phận sinh lý chức năng của sự sinh sản. Ở nam cơ quan sinh dục bao gồm dương vật, tinh hoàn, các tuyến sinh dục. Những cơ quan sinh dục nam và nữ như dương vật, tinh hoàn hay âm hộ xác định sự hiện hữu của hai giới tính trong tự nhiên. Thế nhưng giới tính của một cá nhân đôi khi không phải như bộ phận sinh dục ngoài hoặc bộ phận sinh dục trong mà cá nhân đó sở hữu. Trong tự nhiên luôn hiện hữu những cá thể lưỡng tính. Lưỡng tính thật đặc trưng bởi sự hiện diện trong các tuyến sinh dục cả mô tinh hoàn và mô buồng trứng, lưỡng tính giả nam thì mặc dù mang gen di truyền XY nhưng bộ phận sinh dục và hoặc tuyến sinh dục lại giống của nữ cũng như thế lưỡng tính giả nữ thì mặc dù mang gen di truyền XX nhưng bộ phận sinh dục, tuyến sinh dục lại giống nam.

Quyết định giới tính
Giới tính của một người có thể được xác định theo ba tiêu chuẩn sau :
    Bộ phận sinh dục ngoài (dương vật ở nam, âm hộ ở nữ)
    Những tuyến sinh dục (tinh hoàn ở nam, buồng trứng ở nữ)
    Cặp nhiễm sắc thể XY ở nam và XX ở nữ.
Như vậy theo tiêu chuẩn chúng ta nói đến giới tính theo kiểu hình, theo nội tiết tố và theo di truyền. Ba tiêu chuẩn này biểu hiện ba giai đoạn quá trình biệt hóa giới tính của cá nhân : những nhiễm sắc thể có nhiệm vụ mang gen di truyền, những gen này xác định tính chất của các tuyến nội tiết sinh dục, đến lượt mình các tuyến sinh dục này lại quyết định trực tiếp đến quá trình phát triển của bộ phận sinh dục ngoài cũng như các bộ phận bên trong của cơ quan sinh dục.
Trong sinh vật học sự phân biệt giới tính khác nhau là rất quan trọng, bởi vì sự xuất hiện hai giới tính khác nhau (hoặc nhiều giới tính) cho phép cá thể bỏ qua sự sinh sản vô tính (sự phân bào hay nhân bào thường thấy ở các loại vi khuẩn hoặc các loài thực vật) để phát triển tới hình thức sinh sản hữu tính, có nghĩa là tạo ra một cá thể mới từ hai cá thể hoàn toàn khác biệt.

II. CHÚNG TA HIỂU THẾ NÀO VỀ TỪ TÌNH DỤC
Tình dục là toàn bộ những cơ chế, cấu trúc cho phép phái nam và phái nữ hợp lại, thống nhất lại với nhau và mục tiêu sinh học cuối cùng là tạo ra sự sinh sản, bảo toàn nòi giống. Nhưng ở xã hội loài người tình dục còn được thêm vào một khía cạnh là sự tự do lựa chọn.

Khía cạnh nhân văn
Tình dục ở con người hoàn toàn khác với các loài vật ở khía cạnh nhân văn. Quan hệ tình dục ở trong những lần gặp gỡ phụ thuộc vào sự tự do lựa chọn của cả nam và nữ đây là một sự đồng ý rõ ràng, chắc chắn từ cả hai bên. Nó thể hiện một bước nhảy vọt từ tình dục bản năng, xung động ở động vật đơn thuần đến tình dục có sự kiểm soát ở con người.

Một cách thức trở nên con người
Như thế dần dần với sự phát triển và tiến hóa, tình dục ở xã hội loài người không còn chỉ là chức năng sinh học thông thường quyết định bởi giới tính cơ thể, những nội tiết tố, nhu cầu nhục dục, và bởi nền giải phẫu sinh lý mà nó trở nên một phong cách sống của con người trong xã hội.

Một tổ chức phức tạp
Như vậy tình dục ở con người là một tổ chức phức tạp nó có thể bị phá vỡ, đảo lộn những kết cấu, mối liên hệ kết giữa các thành phần cấu thành. Sự sinh sản có thể tách rời khỏi sự khoái lạc bởi sự tránh thai. Nhục dục tách ra khỏi tinh thần bởi vấn đề đạo đức, luân lý. Giao hợp tách ra khỏi những tình cảm yêu thương. Tình dục tách ra khỏi hôn nhân. Sự động dục tách ra khỏi sự ham muốn bởi sự kìm chế xung động v.v… Những tiến bộ về kỹ thuật về sinh học đưa con người đến những cách thức sinh sản mới, những cách thức hưởng thụ tình dục mới, tóm lại là khái niệm hóa tình dục trong thời đại ngày nay. Sự phát triển xã hội hiện đại ngày càng làm thay đổi các mối quan hệ truyền thống giữa nam và nữ, người lớn và trẻ em. Tuổi thọ ngày càng cao, sự kéo dài đời sống, sự điều chỉnh hòa hợp giữa người nghèo và người giàu cũng đặt ra cho con người một số vấn đề như việc duy trì đời sống tình dục ngoài mục đích sinh nở, tình dục vì kinh tế, đĩ điếm, kinh doanh tình dục mục đích kinh tế v.v…

Những định nghĩa chưa đầy đủ
Ngày nay định nghĩa về tình dục như từ điển Larousse của Pháp “Toàn bộ những phương thức của sự thỏa mãn bản năng liên quan đến sinh sản giống loài” là không đầy đủ. Nó quá hạn chế tình dục ở con người chỉ ở một chức năng sinh học như ăn, uống mà bỏ qua một điều rằng tình dục ở con người còn bao gồm sự trải nghiệm gặp gỡ ban đầu của quan hệ giữa con người với con người. Tương tự như vậy một số định nghĩa khác khi thì chỉ chú tâm vào cơ thể, vào hành vi tình dục hoặc ngược lại chỉ chú tâm vào mặt tinh thần về con người tâm linh v.v… Chỉ giới hạn ở cơ quan sinh dục, tình dục được xem như những kiến thức, thông tin về giải phẫu, sinh lý của cơ quan sinh dục nam và nữ như là dương vật, tinh hoàn, tuyến tiền liệt, âm đạo, tử cung, buồng trứng v.v… Nếu chỉ giới hạn ở phạm vi chức năng của cơ thể, tình dục được trở thành một thuộc tính hay một chức năng của bộ máy sinh sản, giao phối để sinh nở dưới tác dụng của các kích thích tố sinh dục có ở nam cũng như ở nữ. Về mặt xã hội tình dục được xem như là hôn nhân, là một sự liên kết, một cặp vợ chồng, một gia đình, là thể chế, là quan hệ dòng tộc, bảo tồn nòi giống, con cháu v.v… Nếu xét về mặt tinh thần của một cá nhân thì tình dục lại bị mờ nhạt đi hoặc ngược lại trở thành một biểu hiện phụ của tình dục như tình yêu, mong muốn, đam mê v.v…

Sự lầm lẫn
Trong hoàn cảnh rắc rối giữa tự nhiên, văn hóa, giữa cá nhân và xã hội. Chúng ta phải hiểu thế nào về tình dục? Sự lầm lẫn về ý nghĩa xuất phát từ việc không có một quan niệm tổng thể về tình dục ở con người. Vì chỉ hạn chế hoặc đồng hóa vào khía cạnh giải phẫu sinh lý, vào khía cạnh hành vi tình dục, vào chức năng sinh sản, tình dục ở con người lúc được gán cho hệ thần kinh trung ương, lúc được gán cho chất hóa học ở não bộ lúc được gắn cho những nhiễm sắc thể, lúc được coi chỉ là hành vi tình dục bình thường, sự giao hợp chỉ là đưa dương vật vào âm đạo (được các nhà phân tâm ủng hộ). Cho nên những giả thuyết chắp vá nay không thể giải thích được sự phức tạp của những sự kỳ diệu của tình dục đã trải nghiệm hay đã thực hiện bởi con người …
Tình dục không thể chỉ là một hay nhiều bộ phận cơ thể, thậm chí cho dù đó là những vùng nhạy cảm, cũng không phải chỉ là một chức năng như ăn uống, bài tiết, tình dục cũng không phải là đơn giản là một quy chuẩn xã hội hay một quy chuẩn về đạo đức mà nó cũng thay đổi và phát triển. Lưu ý rằng tình dục con người không thể có được ngoài xã hội loài người và ngoài những cuộc gặp gỡ tình dục được thiết lập và phát triển và con người trở thành “con người trong xã hội”. Chắc chắn là tình dục có nguồn gốc từ sự cần thiết sinh sản để con người duy trì nòi giống, nhưng như đã nói ở trên, với khía cạnh nhân văn trong sự tự do chọn lựa cuộc gặp gỡ, sự đồng ý của bạn tình, với sự chiến thắng của tinh thần đối với nhục dục, nhất là sự tự do của con người có đồng ý thực hiện hay từ chối. Có một bước nhảy vọt từ tình dục của động vật đến tình dục của con người. Trong quá trình phát triển tiến hóa tình dục ở con người đã tách khỏi chức năng sinh học đơn thuần, tách ra khỏi những quy định, những khuôn mẫu của cơ thể, những nhu cầu sinh dục trở thành phong cách sống của con người, như tình yêu, tâm linh, sự huyền diệu.
Ngược lại, tính độc đáo hay là tính phức tạp của tình dục con người là ở chỗ nó có khả năng cấu trúc lại, sắp xếp lại các thành phần của nó. Như thế chúng ta có thể tách sự sinh sản ra khỏi sự khoái cảm bằng cách ngừa thai, tách nhục dục ra khỏi tinh thần bởi đạo đức, tách sự giao hợp ra khỏi cảm giác bởi tâm hồn, tách tình yêu ra khỏi hôn nhân bằng sự quan tâm trách nhiệm, tách sự động dục ra khỏi ham muốn bằng sự chế ngự chủ động những xung động. Phải chăng sự kết hợp giữa sự phát triển tiến bộ về kỹ thuật, về sinh học cùng lúc với những cách thức tiêu dùng hưởng thụ mới và khái niệm hóa về tình dục, xã hội phương tây hiện đại đã càng ngày càng làm thay đổi những mối quan hệ truyền thống của cặp vợ chồng và các hình thức tổ chức gia đình, những cặp cha mẹ đồng tính, cách thức nuôi dạy mới, sinh sản nhân tạo v.v…
Những điều này ngày càng làm phân ly giữa tự nhiên và và văn hóa, giữa tôn giáo, xã hội, chính trị và y khoa. Như vậy “Tình dục về mặt chính trị phù hợp ở phương tây” nhưng không phải luôn luôn phù hợp ở những phần còn lại của thế giới. Ví dụ ở những vùng đạo Hồi, khái niệm về tình dục không thể tách ra khỏi tôn giáo. Tình dục ở những quốc gia này không liên quan gì đến lĩnh vực y khoa. Một sự tiếp cận y khoa trong tình dục như ở phương tây là không thể chấp nhận ở một số nền văn hóa. Mô hình tâm lý và nhất là phân tâm học của văn hóa tây phương không phải luôn luôn là chuẩn mực để nghiên cứu về tình dục học ở các nền văn hóa khác trên thế giới.

Là con người : Tác giả và diễn viên tình dục
Trong mọi trường hợp, điều quan trọng là tâm thần học phải có một tiếp cận toàn thể về tình dục. Giải thích rõ tại sao về những giai đoạn tiến hóa của nhân loại, sức mạnh nào tạo ra những truyển thuyết, những tôn giáo, những tiến bộ của khoa học, tổ chức xã hội, gia đình ảnh hưởng đến những mối quan hệ giữa nam và nữ nhưng cũng phải xem con người vừa là tác giả vừa là diễn viên tình dục của mình, chắc chắn khi nói một sinh vật có tính dục đúng hơn là nói về thể chất, nhưng khi nói về con người thì đầu tiên cũng là một sinh vật có tính dục nhưng sau đó phải là sinh vật biết suy xét vừa là chủ thể, vừa là đối tượng của tình dục và cuối cùng là con người hiểu bản thân và hiểu những người xung quanh, là con người trong xã hội.

Đi đến một định nghĩa hiện đại về tình dục
Tình dục chắc chắn là “Toàn bộ những phương thức của sự thỏa mãn bản năng liên quan đến sự sinh sản của giống loài” (không phải luôn luôn cần thiết), nhưng cũng như mỗi lần gặp gỡ giữa một người với người khác trong một xã hội nào đó ở trong một giai đoạn nào đó. Đa thành phần trong tổ chức của nó với những mục tiêu và mối liên hệ của nó, tình dục sẽ mang tính đặc thù trải nghiệm của cá nhân. Kết hợp với cấu trúc sinh sản và quan hệ tình dục liên kết nam và nữ, tình dục rất quan trọng và thiêng liêng đối với sự tồn tại của nhân loại, nó tạo ra niềm vui, hạnh phúc trong mối quan hệ giữa con người với nhau nhưng nó cũng tạo ra những thảm họa, những đau thương khi nó chệch hướng vào những lỗi lầm, bạo lực, hủy diệt. Như vậy nói về tình dục là nói về sự đa dạng của nó chứ không phải có một thứ tình dục đơn thuần.
(Còn tiếp)

Con người, tình dục, các rối loạn: Mãn dục nam
Con người, tình dục các rối loạn: Một số hành vi tính dục lệch lạc

Bs. Trịnh Tất Thắng, GĐ BVTT, Chu Tich HTT TP. HCM