CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG KẾT HỢP MIND CÓ THỂ DUY TRÌ KHẢ NĂNG NHẬN THỨC, GIẢM NGUY CƠ SA SÚT TRÍ TUỆ

Pauline Anderson

Medscape.com July 19, 2017

 Người dịch: BS Trần Trương Khánh Linh

Một nghiên cứu mới cho thấy một chế độ ăn uống kết hợp nhằm duy trì sức khỏe não bộ có thể là chìa khóa trong việc duy trì nhận thức và giảm nguy cơ sa sút trí tuệ.

Những phát hiện đáng khích lệ từ hai nghiên cứu về chế độ ăn uống MIND đã được trình bày tại Hội nghị Quốc tế của Hiệp hội Bệnh Alzheimer (AAIC) năm 2017. “MIND” là từ viết tắt của Mediterranean-DASH (Dùng chế độ ăn uống để ngừa tăng huyết áp). Can thiệp nhằm trì hoãn thoái hóa thần kinh.

Chế độ ăn Mediterranean chủ yếu dùng cá, trái cây và rau, với dầu ô liu làm nguồn chất béo chính. DASH là một chế độ ăn ít natri khuyến khích sử dụng thực phẩm giàu chất dinh dưỡng như kali và magiê, canxi giúp làm giảm huyết áp.

Tác dụng bảo vệ đối với nhận thức

Chế độ ăn MIND bao gồm 10 nhóm thực phẩm “tốt cho não bộ” bao gồm rau lá xanh, các loại rau khác, các loại hạt, quả mọng, đậu, ngũ cốc nguyên hạt, cá, thịt gia cầm, dầu ô liu và rượu vang. Chế độ này không bao gồm thịt đỏ, bơ, bơ thực vật, pho mát, bánh ngọt, đồ ngọt và đồ chiên hoặc thức ăn nhanh.

Trong một nghiên cứu được công bố vào năm 2015 trên tạp chí Alzheimer và Sa sút trí tuệ, chế độ ăn uống MIND làm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer xuống 53% ở những người tham gia tuân thủ nghiêm ngặt và 35% ở những người tuân thủ vừa phải.

Một trong những nghiên cứu mới được trình bày tại Hội nghị Quốc tế của Hiệp hội Bệnh Alzheimer (AAIC) năm 2017, đoàn nghiên cứu do Tiến sĩ McEvoy dẫn đầu đã làm nghiên cứu cắt ngang giữa hiệu suất nhận thức và việc tuân thủ chế độ ăn MIND và chế độ ăn Mediterranean.

Nghiên cứu bao gồm 5907 người trưởng thành sống trong cộng đồng, còn nguyên vẹn về mặt nhận thức (tuổi trung bình, 68 tuổi) từ Nghiên cứu Sức khỏe và Hưu trí, một mẫu đại diện về dân số Hoa Kỳ.

Từ bảng câu hỏi về tần suất thực phẩm, các nhà nghiên cứu đã tạo ra điểm số cho chế độ ăn Mediterranean (phạm vi, 0 đến 55) và chế độ ăn MIND (0 đến 15), với điểm số cao hơn cho thấy tuân thủ tốt hơn.

Để đánh giá khả năng nhận thức, các nhà nghiên cứu đã sử dụng điểm kiểm tra tổng hợp của chức năng nhận thức toàn cầu (phạm vi, từ 0 đến 27), với hiệu suất kém được xác định là dưới một độ lệch chuẩn dưới mức trung bình của dân số.

Sau khi điều chỉnh các yếu tố có thể ảnh hưởng đến nhận thức, bao gồm tuổi, giới tính, chủng tộc, trình độ học vấn thấp, béo phì, cao huyết áp, tiểu đường, trầm cảm, hút thuốc, hoạt động thể chất và năng lượng tiếp thụ, phân tích cho thấy việc tuân thủ một trong hai chế độ ăn uống dường như để bảo vệ nhận thức.

So với những người có điểm số thấp trong chế độ ăn Mediterranean, những người tham gia có điểm số trung bình và cao ít có khả năng nhận thức kém hơn (tỷ lệ chênh lệch [OR], 0,82; khoảng tin cậy 95% [CI], 0,68 – 0,99 ; P = 0,03 và OR, 0,60; KTC 95%, 0,49 – 0,75; P <0,001, tương ứng).

Kết quả tương tự đối với chế độ ăn uống MIND. So với những người có điểm số thấp, những người tham gia có điểm số trung bình có nguy cơ kém hơn đáng kể đối với hiệu suất nhận thức kém (OR, 0,82; KTC 95%, 0,68 – 0,99; P = 0,03), cũng như những người có điểm số cao. (OR, 0,65; KTC 95%, 0,53 – 0,80; P <0,001).

Tiến sĩ McEvoy nói, việc kiểm soát tình trạng kinh tế xã hội “làm giảm một chút kết quả, nhưng chúng vẫn rất đáng kể”. 

Phương pháp tiếp cận có triển vọng nhất

Hiện tại có rất ít bằng chứng xác thực liên kết giữa chế độ ăn uống với nhận thức. Mặc dù một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế độ ăn Mediterranean có “ảnh hưởng sâu sắc” đến hệ thống mạch máu, “không có thử nghiệm lâm sàng nào về kết quả sức khỏe não bộ”, Tiến sĩ McEvoy nói.

Các nghiên cứu dựa trên dân số cho thấy nhiều kết quả khác nhau, và nhiều nghiên cứu trong số này được thực hiện “ở các nhóm dân số rất cụ thể, như phụ nữ, hoặc lớn tuổi, hoặc người da trắng”

Tiến sĩ McEvoy cho biết, bước tiếp theo là thực hiện các thử nghiệm lâm sàng để kiểm tra tác động của chế độ ăn MIND đối với sức khỏe não bộ.

Bà lưu ý rằng các thử nghiệm về chế độ ăn uống rất khó tiến hành vì việc tuân thủ có thể là một vấn đề, do chế độ ăn uống lành mạnh có thể tương đối đắt.

Tiến sĩ McEvoy cho biết: “Có những thách thức với các nghiên cứu can thiệp chế độ ăn uống khác với thử nghiệm thuốc, nhưng những nghiên cứu này rất quan trọng vì chúng tôi không có bất kỳ phương pháp điều trị nào cho bệnh Alzheimer và cách tiếp cận hứa hẹn nhất là phòng ngừa.

“Chúng ta phải biết điều gì hiệu quả với mọi người và mức độ khả thi để mọi người thay đổi hành vi lối sống”

Giảm nguy cơ sa sút trí tuệ

Nghiên cứu thứ hai được trình bày cung cấp thêm bằng chứng rằng chế độ ăn MIND có thể giảm nguy cơ sa sút trí tuệ. Nó cho thấy rằng các mô hình chế độ ăn uống phù hợp với chế độ ăn uống này có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ có thể xảy ra.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu bảng câu hỏi về tần suất thực phẩm từ 7057 người tham gia Nghiên cứu trí nhớ của Sáng kiến ​​Sức khỏe Phụ nữ (tuổi trung bình, 71 tuổi) để tính điểm chế độ ăn uống MIND. Sau đó, họ phân loại các điểm số này thành các phần tư.

Trong trung bình 9,7 năm theo dõi, các nhà nghiên cứu đã xác định được 615 trường hợp sa sút trí tuệ có thể xảy ra, được xác định trên cơ sở dữ liệu lâm sàng và đánh giá nhận thức hàng năm, cũng như bảng câu hỏi cung cấp thông tin và tiền sử sức khỏe.

So với một phần tư chế độ ăn MIND thấp nhất, tỷ lệ nguy cơ đối với các phần tư khác (từ điểm thấp nhất đến điểm cao nhất) như sau: 0,76 (KTC 95%, 0,62 – 0,94), 0,79 (KTC 95%, 0,62 – 0,99) và 0,66 (KTC 95%, 0,50 – 0,86; P cho xu hướng, 0,01), sau khi điều chỉnh nhiều yếu tố có khả năng ảnh hưởng đến nhận thức.

Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng có thể chế độ ăn uống của những người tham gia nghiên cứu đã thay đổi theo thời gian, bởi vì các đánh giá chỉ được thực hiện ở mức cơ bản.

“Tôi không thể nói bất cứ điều gì về việc các đối tượng tiếp tục ăn như thế nào; những kết quả này chỉ là quan sát và dựa trên lịch sử tự báo cáo của chế độ ăn uống tại thời điểm ban đầu”, trưởng nhóm nghiên cứu Kathleen M. Hayden, Tiến sĩ, Trường Y khoa Wake Forest, Winston-Salem, North Carolina, nói với Medscape Medical News.

Tiến sĩ Hayden lưu ý rằng những người tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh có xu hướng quan tâm hơn đến sức khỏe của họ nói chung. “Trong nghiên cứu của chúng tôi, những phụ nữ tuân thủ chế độ ăn kiêng nhất có chỉ số BMI thấp hơn và tập thể dục nhiều hơn và ít có khả năng hút thuốc hơn”

Mặc dù các nhà nghiên cứu đã điều chỉnh càng nhiều yếu tố càng tốt, “có thể có những điều mà những người tham gia nghiên cứu đã làm để chăm sóc sức khỏe của họ mà chúng tôi không đo lường được, chẳng hạn như gặp bác sĩ”, Tiến sĩ Hayden nói.

Lựa chọn khác?

Một nghiên cứu thứ ba được trình bày tại cuộc họp cho thấy việc tuân thủ chế độ ăn kiêng kiểu Bắc Âu có thể là một yếu tố dự báo tương đối tốt về chức năng nhận thức được bảo tồn. Chế độ ăn kiêng Bắc Âu bao gồm tiêu thụ thường xuyên hơn các loại rau không củ, táo / lê / đào, mì ống / gạo, thịt gia cầm, cá, dầu thực vật (chủ yếu là dầu hạt cải), trà và nước, lượng rượu nhẹ đến vừa phải. Nó cũng liên quan đến ít khoai tây và các loại rau củ khác, ngũ cốc / ngũ cốc tinh chế, bơ / bơ thực vật, đường / đồ ngọt / bánh ngọt và nước trái cây.

Tổng hợp lại, kết quả của các nghiên cứu này cho thấy rằng việc duy trì nhận thức là “có lẽ tổng thể là đưa ra lựa chọn thực phẩm tốt cho sức khỏe”, Keith Fargo, tiến sĩ, giám đốc chương trình khoa học tại Hiệp hội bệnh Alzheimer, nói với Medscape Medical News.

“Nếu bạn đang thực hiện chế độ ăn kiêng Mediterranean, hoặc DASH, hoặc chế độ ăn kiêng kiểu Bắc Âu, bạn không ăn nhiều thanh kẹo và bạn không uống nhiều soda, vì vậy bạn sẽ không tiếp thụ nhiều năng lượng rỗng “Tiến sĩ Fargo nói. “Nó có thể không phải là về một công thức cụ thể, nếu bạn muốn, hoặc một chế độ ăn uống cụ thể; nó có thể là chỉ đưa ra những lựa chọn ăn uống khôn ngoan một cách thường xuyên”